Katkı payı alacağı, mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğu durumlarda eşlerden birinin diğerine ait bir mala hiç karşılık almadan veya uygun bir karşılık olmaksızın yaptığı katkının karşılığını ifade eder. Bu alacak türü Medeni Kanun’da özel olarak düzenlenmemiş olup Yargıtay içtihatları ve Borçlar Kanunu hükümleri doğrultusunda şekillenmiştir.
Mal ayrılığı rejiminde eşlerden biri diğerinin edindiği mala çalışma karşılığı elde ettiği gelirlerle (maaş, gündelik, kar payı gibi) katkıda bulunduğunu iddia ettiğinde, düzenli ve sürekli gelire sahip olan eşin yapabileceği tasarruf oranında katkı payı bulunduğu kabul edilmektedir. Yargıtay uygulamaları da bu yöndedir.
Bu yazıda katkı payı alacağının tanımı, hangi durumlarda talep edilebileceği, eşlerin hangi tür katkıları geri isteyebileceği ve hesaplama yöntemleri gibi temel konulara değindik. Ayrıca katkı payı alacağının nasıl ispat edilebileceğini, dava açma sürecini, yetkili mahkemeyi ve zamanaşımı süresini de inceledik.
Hangi Durumlarda Katkı Payı Alacağı Talebinde Bulunulabilir?
Katkı payı alacağı talebinde bulunabilmek için bazı şartların gerçekleşmesi gerekmektedir:
- Katkının Somut ve Ekonomik Değeri Olmalı: Yapılan katkının parasal bir değeri olmalı ve somut olarak kanıtlanabilmelidir.
- Karşılıksız veya Uygun Bir Bedel Almadan Yapılmış Olmalı: Katkıyı yapan eş, herhangi bir geri ödeme veya eşdeğer bir menfaat elde etmemiş olmalıdır.
- Mal Ayrılığı Rejimi Kapsamında Olmalı: Özellikle 01.01.2002 öncesinde evliliklerde veya bu tarihten sonra mal ayrılığı rejimi seçilmişse katkı payı alacağı gündeme gelir.
- Manevi Katkılar Dahil Edilmez: Ev hanımının işleri, çocuk bakımı gibi maddi olmayan katkılar katkı payı alacağı kapsamında değerlendirilmez.
Eşler Katkı Payı Alacağı Olarak Ne Talep Edebilir?
Katkı payı alacağı davalarında eşler çeşitli taleplerde bulunabilirler:
- Gayrimenkul Alımlarına Yapılan Katkılar: Eşlerden birinin diğer eşin adına alınan eve veya arsaya yaptığı parasal katkılar talep edilebilir.
- İşyeri veya Araç Alımlarına Katkılar: Diğer eşin üzerine kayıtlı olan işyeri veya aracın alımına yapılan finansal destek katkı payı alacağı olarak istenebilir.
- Tadilat ve Yenileme Masrafları: Bir eşin diğer eşe ait bir taşınmazın tadilat, bakım veya yenilenmesine yaptığı masraflar talep edilebilir.
- Borç Ödemelerine Yapılan Katkılar: Eşlerden birinin, diğer eşin mülkiyetinde olan malvarlığıyla ilgili kredi veya borç ödemelerine yaptığı katkılar geri istenebilir.
- İş Kurma ve Geliştirme İçin Yapılan Katkılar: Eşlerden biri, diğer eşin adına kurulan bir işletmeye sermaye desteği verdiyse, bunu katkı payı alacağı olarak talep edebilir.
- Diğer Finansal Destekler: Eşlerden birinin diğerinin mal edinimine yönelik yaptığı tüm maddi yardımlar katkı payı alacağı kapsamında değerlendirilebilir.
Genel olarak eşlerden biri diğerinin mal edinimine yönelik somut ve ekonomik değeri olan her türlü maddi yardımı katkı payı alacağı olarak geri isteyebilir.
Katkı Payı Alacağı Nasıl Hesaplanır?
Katkı payı alacağı, eşlerden birinin diğer eşin malvarlığına yaptığı maddi katkının belirlenmesiyle hesaplanır.
İlk olarak yapılan katkının miktarı tespit edilir ve bu katkının taşınmazın veya diğer malvarlıklarının edinilmesine ne oranda katkı sağladığı belirlenir. Eğer katkı doğrudan bir ödeme şeklinde yapılmışsa, ödemenin gerçekleştiği tarih dikkate alınarak güncellenmiş değeri hesaplanır.
Gayrimenkul gibi değer kazanan mallarda ise katkının yapıldığı tarihteki malın değeri ile mevcut piyasa değeri karşılaştırılarak katkı oranı hesaplanır. Ardından belirlenen katkı oranı mevcut mal değerine uygulanarak güncellenmiş katkı payı alacağı bulunur.
Tüm bu hesaplamalar gerektiğinde bilirkişi incelemesi ile desteklenerek kesinleştirilir.
Boşanmada Katkı Payı Alacağı Nasıl İspat Edilir?
Boşanmada katkı payı alacağını ispat edebilmek için öncelikle yapılan katkının somut ve ekonomik bir değere sahip olduğunu belgelemek gerekir. Bunun için şu kanıtlar kullanılabilir:
- Banka Dekontları ve Hesap Dökümleri: Eşin diğer eşin malvarlığına yönelik yaptığı ödemeleri gösteren dekontlar veya banka hesap hareketleri.
- Tanık Beyanları (Tanıkla İspat): Eşin yaptığı katkıyı doğrulayabilecek yakın çevreden veya aile bireylerinden alınan tanıklık beyanları.
- Resmi Sözleşmeler ve Belgeler: Katkının yapıldığına dair yazılı anlaşmalar, tapu kayıtları veya noter onaylı belgeler.
- Kredi ve Borç Ödeme Belgeleri: Bir eşin, diğer eşin üzerine kayıtlı bir malvarlığı için ödediği krediler veya borçlarla ilgili banka kayıtları.
- Eşler Arasında Yapılan Yazılı İletişimler: Katkıya ilişkin yazılı mesajlar, e-postalar veya diğer yazışmalar.
- Fatura ve Makbuzlar: Tadilat, yenileme veya mal edinimi için yapılan ödemeleri gösteren faturalar ve resmi belgeler.
Mahkemeye sunulacak bu belgeler katkı payı alacağı talebinin somut ve net bir şekilde ispatlanmasını sağlar.
Ne Zaman Katkı Payı Alacağı Davası Açılır?
Katkı payı alacağı davası, mal rejiminin ve evlilik birliğinin sona ermesinden sonra açılabilir.
Evlilik birliğinin devam ettiği dönemde eşler birbirlerinden katkı payı alacağı talebinde bulunamazlar. Bu nedenle boşanma davasının kesinleşmesi beklenir.
Katkı Payı Alacağı Davasında Yetkili Mahkeme
Katkı payı alacağı davası, mal rejiminin tasfiyesi davalarından biri olduğu için aile mahkemelerinin görev alanına girmektedir.
Yetkili mahkeme, davalının ikametgahının bulunduğu yer aile mahkemesidir. Eğer davalının ikametgahı yoksa davalının Türkiye’de son defa oturduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Boşanma davası sonrasında ayrı bir dava olarak açılması durumunda ise yeni davanın açıldığı tarihteki yetkili aile mahkemesi davaya bakar.
Katkı Payı Alacağı Davası Zamanaşımı Süresi Nedir?
Katkı payı alacağı davalarında zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Bu süre Türk Borçlar Kanunu’ndaki genel zamanaşımı süresi esas alınarak belirlenmiştir. Önemli olan nokta bu 10 yıllık sürenin başlangıç tarihidir. Zamanaşımı süresi, boşanma davasının kesinleşme tarihinden itibaren işlemeye başlar. Yani eşler, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde katkı payı alacağı davası açma hakkına sahiptir.
Bu süre içinde dava açılmaması durumunda alacak hakkı zamanaşımına uğrayarak talep edilemez hale gelir. Bu nedenle boşanma sonrası mal paylaşımı konusunda hak kaybı yaşamamak için zamanaşımı süresine dikkat edilmelidir.
Katkı Payı Alacağı Dava Dilekçesi Örneği
Katılma Payı Alacağı İle Katkı Payı Alacağı Arasındaki Farklar Nelerdir?
Boşanma sonrası mal paylaşımı sürecinde en çok karıştırılan iki kavram katılma payı alacağı ve katkı payı alacağıdır. Bu iki alacak türü, dayandıkları mal rejimi, hesaplama yöntemi ve kapsam açısından çeşitli farklılıklar gösterir.
| Kriter | Katılma Payı Alacağı | Katkı Payı Alacağı |
| Mal Rejimi | Edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında değerlendirilir. | Mal ayrılığı rejimi altında gündeme gelir. |
| Kapsamı | Evlilik içinde edinilmiş tüm mallar paylaşılır. | Sadece bir eşin diğer eşin malına yaptığı doğrudan parasal katkılar dikkate alınır. |
| Hesaplama Yöntemi | Malların yarı yarıya bölünmesi esasına dayanır. | Yapılan katkının somut olarak belirlenip güncel değer üzerinden hesaplanması gerekir. |
| İspat Yükümlülüğü | Malların evlilik süresince edinildiği kabul edilir ve genellikle ek ispat gerekmez. | Talep eden eşin katkıyı banka dekontları, sözleşmeler veya tanık beyanlarıyla ispat etmesi gerekir. |
| Zamanaşımı Süresi | Mal rejiminin sona erdiği tarihten itibaren 10 yıl | Mal rejiminin sona erdiği tarihten itibaren 10 yıl |
| Örnek Durumlar | Evlilik süresince alınan bir ev, araba veya banka mevduatları. | Bir eşin diğerinin üzerine kayıtlı ev veya araba alımına yaptığı maddi katkı. |
Katkı Payı Alacağı Yargıtay Kararları
1-2 tane kısa Yargıtay kararı alabilir miyiz?
Sıkça Sorulan Sorular
Katkı payı alacağı hususunda en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.
Katkı payı artışı nedir?
Katkı payı artışı, bir eşin diğer eşin malına yaptığı katkının zaman içerisinde değer kazanması durumudur.
01.01.2002 tarihinden sonra yapılan katkılar için “değer artış payı” kavramı kullanılmakta ve bu katkının malın değerindeki artışa orantılı olarak artması söz konusu olmaktadır.
Belirsiz alacak davası ne demek?
Belirsiz alacak davası, dava açılırken alacağın miktarının tam olarak belirlenemediği durumlarda açılan dava türüdür.
Yargıtay’a göre mal rejiminin tasfiyesi davaları niteliği gereği belirsiz alacak davası olarak kabul edilmektedir. Bu tür davalarda, davacı başlangıçta asgari bir miktar talep edip yargılama sırasında bu miktarı artırma hakkına sahiptir.
Katkı payı alacağı mirasçılara geçer mi?
Evet, katkı payı alacağı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olmadığından miras yoluyla mirasçılara geçebilir.
Eğer katkı payı alacağına sahip olan eş vefat ederse bu alacak hakkı mirasçılarına intikal eder. Mirasçılar, ölen eşin sahip olduğu katkı payı alacağını talep etme hakkına sahip olurlar.
Katkı payı alacağı davası kesinleşmeden icraya konulabilir mi?
Hayır, katkı payı alacağı davası sonucunda verilen karar kesinleşmeden icraya konulamaz.
Mahkeme kararının kesinleşmesi, yani temyiz sürecinin tamamlanması veya temyiz süresi içinde temyiz edilmemiş olması gereklidir. Karar kesinleşmeden yapılan icra takipleri davalının itirazı üzerine durdurulabilir.
Katılma alacağı davasında katkı payı alacağı istenebilir mi?
Hayır, mal rejimlerinin ve taleplerin farklı olması nedeniyle katılma alacağı davasında katkı payı alacağı talebinde bulunmak uygun değildir.
Katılma alacağı, edinilmiş mallara katılma rejiminde söz konusu olurken katkı payı alacağı mal ayrılığı rejiminde ortaya çıkar. Mahkeme hangi mal rejimine göre hangi alacağın söz konusu olabileceğini değerlendirerek karar verir.
