İkinci el araç satışında aracın kilometresinin düşürülmüş olması ciddi hukuki ve cezai sonuçlar doğurabilir. Birçok araç sahibi bilmeden kilometresi düşürülmüş bir aracı satarak hukuki sorumluluk altına girer.
Türk Borçlar Kanunu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında araç kilometresinin düşürülmesi “gizli ayıp” olarak değerlendirilmekte ve satıcının aracın kilometresinin düşürüldüğünü bilmese dahi sorumlu tutulacağı durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Bu yazıda bilmeden kilometresi düşürülmüş araç satan kişilerin hukuki durumu, sorumlulukları ve izlemeleri gereken adımlar detaylı olarak ele alınmaktadır.
Araç Kilometre Düşürme Nedir?
Araç kilometre düşürme, ikinci el araçlarda aracın o güne kadar gerçekleştirdiği mesafeyi gösteren kilometre sayacında oynama yapılarak alıcının yanıltılmasıdır.
Bu işlem aracın değerini yapay olarak artırmak amacıyla gerçekleştirilir ve aracın daha az kullanılmış gibi gösterilmesini sağlar.
Araç Kilometresini Düşürme Nasıl Anlaşılır?
Kilometresi düşürülmüş bir aracı tespit etmek için farklı yöntemler kullanılabilir:
- Muayene ve Servis Kayıtlarının İncelenmesi: Aracın geçmiş muayene ve servis kayıtları kilometre bilgilerinin doğruluğunu kontrol etmek için önemli ipuçları sunar. Örneğin, önceki muayene tarihlerindeki kilometre değerleri ile mevcut kilometre arasında tutarsızlıklar varsa kilometre düşürme şüphesi doğabilir.
- Araç Donanımının Fiziksel İncelemesi: Direksiyon simidi, vites topuzu, pedal lastikleri ve koltuk döşemeleri gibi iç donanımın aşınma durumu, aracın gerçek kilometresi hakkında bilgi verebilir. Düşük kilometreli olduğu iddia edilen bir araçta bu parçaların aşırı yıpranmış olması kilometre düşürülmüş olabileceğini gösterebilir.
- OBD/Beyin Testi: Aracın elektronik kontrol ünitesine (ECU) bağlanarak yapılan OBD testleri, kilometre manipülasyonlarını tespit edebilir. Bu testler aracın beynindeki kayıtlı verileri analiz ederek gerçek kilometreyi ortaya çıkarabilir.
- PTT ve TÜVTÜRK Kayıtlarının Sorgulanması: PTT’nin HGS kayıtları ve TÜVTÜRK’ün muayene verileri aracın kilometre geçmişini doğrulamak için kullanılabilir. Bu kayıtlar aracın belirli tarihlerdeki kilometre değerlerini göstererek tutarsızlıkları ortaya koyabilir.
Bu yöntemleri kullanarak kilometresi düşürülmüş bir aracı tespit etmek ve olası dolandırıcılıklardan korunmak mümkündür.
Kilometre Düşüren Satıcının Hukuki Sorumluluğu Nedir?
Kilometre düşürülmüş bir aracı satan kişinin hukuki sorumluluğu, Türk Borçlar Kanunu (TBK) 219. md. ve devamı ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) 8. md. ve devamındaki ayıpla ilgili hükümlere dayanmaktadır. Bu durumda önemli olan husus aracın kilometresinin düşürülmesinin gizli ayıp olarak değerlendirilmesidir.
Gizli ayıp, olağan bir gözden geçirme ile alıcının anlayamayacağı, satılandan beklenen yararı azaltan ve satışta vaat edilen özellikleri düşüren kusur ve hatalardır. Kilometre düşürme işlemi genellikle ancak teknik bir inceleme sonucu ortaya çıkabilecek bir ayıp türüdür.
TBK madde 219 hükmü uyarınca satıcının ayıp hakkında bilgisinin olması gerekmemektedir. Yani satıc, aracın kilometresinin düşürüldüğünü bilmese bile bu ayıptan dolayı sorumlu tutulacaktır. Kilometresi düşürülmüş bir aracı satın alan kişi doğrudan satıcıya başvurmalıdır.
Alıcı ayıplı mal hükümleri çerçevesinde şu seçimlik haklardan birini kullanabilir:
- Sözleşmeden dönme: Alıcı aracı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek ödediği bedeli talep edebilir.
- Bedelden indirim: Alıcı ayıp oranında satış bedelinde indirim talep edebilir. Bu genellikle uygulamada en çok başvurulan haktır.
- Ücretsiz tamirat: Kilometre düşürme durumunda pratik olarak uygulanması mümkün değildir.
- Ayıpsız misli ile değişim: İkinci el araç satışlarında her araç farklı özelliklere sahip olduğundan bu hakkın kullanılması genellikle mümkün değildir.
Satıcının bu sorumluluğu, satış sözleşmesi yapıldığı sırada aracın durumunu bilmemesi veya kilometreyi kendisinin düşürmemiş olması durumunda bile devam eder.
Ekspertizin ve Galerinin Araç Kilometresinin Düşürülmesinde Sorumluluğu Nedir?
Araç alım-satımında galericiler ve ekspertiz firmaları da sorumluluk taşır. Bu sorumluluk Türk Borçlar Kanunu, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Kanun çerçevesinde değerlendirilir.
Galericiler, profesyonel satıcı olarak araçları dikkatle incelemek ve alıcıları doğru bilgilendirmekle yükümlüdür. Aracın kilometresinin düşürüldüğünü bilmeseler bile bunu tespit için gereken özeni göstermelidirler. Ekspertiz firmaları ise aracın teknik durumunu doğru şekilde raporlamakla sorumludur.
Somut olayın özelliklerine göre galericiler ve ekspertiz firmaları, ya tek başına ya da aracın asıl sahibiyle birlikte müteselsil sorumlu tutulabilirler. Alıcı uğradığı zararın tazmini için hem araç sahibine hem de galeri veya ekspertiz firmasına başvurabilir.
Bu kurumların araç kilometresini doğru tespit etme ve alıcıyı bilgilendirme yükümlülüğünü ihlal etmesi hem hukuki hem de cezai sorumluluk doğurabilir.
Bilmeden Araç Kilometresi Düşürmenin İhbar Süresi Ne Kadar?
Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 223 ve Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 23 hükümlerine göre bilmeden araç kilometresi düşürme durumunda ihbar süresi ayıbın ortaya çıktığı andan itibaren başlar. Alıcı ayıbı öğrendiği anda “uygun süre” içerisinde veya “hemen” satıcıya bildirmelidir.
Burada kastedilen, somut olayın şartlarına bağlı olarak ayıbın niteliğine göre makul bir süre içinde bildirim yapılmasıdır. Genel olarak ikinci el araç satışlarında satıcıya başvuru süresi 2 yıldır. Ancak satıcının ağır kusuru veya hileli davranışı söz konusu ise bu durumda 10 yıllık genel zamanaşımı süresi uygulanır.
Bu süre zarfında alıcı, satıcıya karşı dava açabilir ve tazminat talebinde bulunabilir.
Nasıl Araç Kilometre Düşürme Davası Açılır?
Dava açmak için izlenmesi gereken tavsiye adımlar şunlardır:
- Delil Toplama: Aracın kilometre düşürme işleminin tespitine dair servis kayıtları, ekspertiz raporları veya TÜVTÜRK muayene verileri gibi belgeler hazırlanmalıdır.
- Noter veya Avukat Aracılığıyla İhtarname Gönderme: Satıcıya noter aracılığıyla bir ihtarname çekilerek, ayıplı mal nedeniyle aracın iadesi, bedel indirimi veya zarar tazmini talep edilmesinde fayda olabilir.
- Dava Dilekçesi Hazırlama: Eğer satıcı talepleri karşılamazsa, bir avukat aracılığıyla veya bireysel olarak dava dilekçesi hazırlanarak mahkemeye sunulmalıdır. Dilekçede aracın kilometresinin düşürüldüğüne dair deliller ve mağduriyetin giderilmesi talepleri açıkça belirtilmelidir.
- Davanın Açılması: Dava dilekçesi ve deliller, yetkili mahkemeye teslim edilerek dava süreci resmen başlatılır. Mahkeme sürecinde bilirkişi incelemesi ve duruşmalar yapılır.
Not: Dava açmak ve bu davayı sonuca ulaştırmak için avukat mecburiyeti yoksa da avukatsız yapılması davayı daha baştan kaybetmenize bile sebep olacak kadar sakıncalıdır.
Km Düşürme Davası Ne Kadar Sürer?
Araç kilometre düşürme davaları genellikle temyiz ve istinaf hariç 1-2 yıl sürebilmektedir.
Bu süre çeşitli faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Mahkemenin iş yoğunluğu, tarafların tutumu, adli takvim dönemi, bilirkişi incelemesi süreci ve aracın özelliklerine bağlı teknik incelemeler davanın süresini etkileyen başlıca etkenlerdir.
2025 Araç Kilometre Düşürme Cezası Nedir?(Km Düşürülmüş Araç Satmanın Cezası)
Araç kilometre sayacının düşürülmesi, Türk Ceza Kanunu’nun 157. ve 158. maddeleri uyarınca “dolandırıcılık” ve “nitelikli dolandırıcılık” suçları kapsamında değerlendirilir.
TCK madde 157’ye göre hileli davranışlarla bir kişiyi aldatıp onun veya başkasının zararına olarak kendisine veya bir başkasına yarar sağlayan kişi, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Eğer bu eylem TCK madde 158‘de belirtilen nitelikli hallerden biri kapsamında işlenirse ceza daha da ağırlaşır. Özellikle tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında bu suçu işlemesi durumunda, 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası uygulanır.
Araç Kilometre Düşürme Yargıtay Kararları
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, E. 2022/6482 K. 2022/8092 T. 24.10.2022
Taraflar arasındaki tazminat davasının mahkemece yapılan yargılaması neticesinde davanın reddine dair kesin olarak verilen hükmün Adalet Bakanlığınca kanun yararına bozulması istenilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
“Davacı, davalı …’dan 02.06.2020 tarihinde Toyota Corolla marka 1993 model … plakalı aracı 21.300-TL bedel karşılığında satın aldığını, aracı alırken araçla ilgili herhangi bir bilgi verilmediğini, aracın muayenesi esnasında kilometresinin düşürüldüğünün öğrendiğini, bunun üzerine davalıyla irtibat kurduğunu, davalının kendisinin yapmadığını ve sorumluluk kabul etmediğini beyan ettiğini, davalının sorumluluk kabul etmemesi üzerine suç duyurusunda bulunduğunun, kilometrenin düşürülmesinin TCK kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak kabul edildiğini, bu haksız eylem nedeniyle daha az bedel ile satın alabileceği aracı daha yüksek bedel ile alarak zarara uğradığını, aracın şu an 127.000 kilometrede olduğunu, 2015 de 277.000 kilometrede, 2017 de 299.000 kilometrede ve 2019 da ise 130.000 kilometrede olduğunun tespit edildiğini belirterek uğradığı zararın tespiti ile şimdilik 100 TL’nin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, 10.02.2022 tarihli ıslah harcını da yatırdığı ıslah dilekçesiyle fazlaya dair talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla 3.000,00-TL’nin işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı, aracın kilometresi ile oynandığından haberi olmadığını, araç kendi elindeki iken kilometresi ile oynanmadığının sabit olduğunu, sorumluluk ve kusurunun bulunmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davaya konu ayıp nedeniyle davalıya ihbar bildiriminde bulunulmadığı, her ne kadar ihbar yükümlülüğünde bulunulmamış olsa da araçta bulunan ayıbın gizli ayıp olduğu, ihbar yükümlülüğünde bulunulmasına gerek olmadığı, Çarşamba Cumhuriyet Başsavcılığının 2021/1577 Soruşturma sayılı dosyası da göz önünde alındığında davaya konu araçtaki zarardan dava dışı …’nin kusurunun ve sorumluluğunun bulunduğu, davalının ayıptan dolayı kusurunun bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine, karar verilmiştir.
Adalet Bakanlığının 14/09/2022 tarihli yazısında; davacıya satılan aracın satış akdi esnasında kilometresinin düşürülmüş olduğu ve bunun gizli ayıp mahiyetinde olduğu isabetli şekilde tespit edilmişse de, davalı satıcının ayıba karşı tekeffül borcu nedeniyle davacı alıcıya karşı ayıpların varlığını bilmese dahi sorumlu olduğu gözetilmeksizin karar verilmiş olması ve araç satış sözleşmesinde satış bedeli olarak 7.500 TL belirtilmiş olmasına rağmen aracı düşük kilometreli zannıyla 21.300 TL’ye satın aldığını iddia eden davacının anılan iddiasına yönelik delilleri de incelenip değerlendirilerek ortaya çıkacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı bulunduğu ileri sürülerek; kararın, 6100 sayılı HMK’nın 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca kanun yararına bozulması talep edilmiştir.
Dava, davaya konu aracın kilometresi ile oynanmasından kaynaklı ayıp nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemine ilişkindir. Uyuşmazlık, davalının aracın kilometresinin düşürülmesi nedeniyle gizli ayıptan haberdar olmaması, kusuru bulunmaması halinde sorumlu olup olmayacağı noktasında toplanmaktadır.
Dava, konusu itibariyle tüketici yasası hükümlerine tabi olmayıp taraflar arasındaki meselenin halli için 6098 sayılı TBK’nun ayıba karşı tekeffül hukuki kurumunu düzenleyen 219 ve devamı maddelerine bakmak gerekir. Davacı 6098 sayılı TBK 219 ve sonraki ayıba karşı tekeffül maddeleri hükümlerine göre davalıdan tazminat istemekte haklıdır. Buna göre “Satıcı, alıcıya karşı herhangi bir surette bildirdiği niteliklerin satılanda bulunmaması sebebiyle sorumlu olduğu gibi, nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, hukuki ya da ekonomik ayıpların bulunmasından da sorumlu olur. Satıcı, bu ayıpların varlığını bilmese bile onlardan sorumludur.” Yine TBK 223. Maddesinde “Alıcı, devraldığı satılanın durumunu işlerin olağan akışına göre imkân bulunur bulunmaz gözden geçirmek ve satılanda satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp görürse, bunu uygun bir süre içinde ona bildirmek zorundadır.
Alıcı gözden geçirmeyi ve bildirimde bulunmayı ihmal ederse, satılanı kabul etmiş sayılır. Ancak, satılanda olağan bir gözden geçirmeyle ortaya çıkarılamayacak bir ayıp bulunması hâlinde, bu hüküm uygulanmaz. Bu tür bir ayıbın bulunduğu sonradan anlaşılırsa, hemen satıcıya bildirilmelidir; bildirilmezse satılan bu ayıpla birlikte kabul edilmiş sayılır.” ve TBK 225. Maddesinde “Ağır kusurlu olan satıcı, satılandaki ayıbın kendisine süresinde bildirilmemiş olduğunu ileri sürerek sorumluluktan kısmen de olsa kurtulamaz.
Satıcılığı meslek edinmiş kişilerin bilmesi gereken ayıplar bakımından da aynı hüküm geçerlidir.” şeklinde düzenlemelerin yer aldığı anlaşılmaktadır. Mahkemece alınan bilirkişi raporlarına göre davaya konu aracın kilometre sayacında oynama olduğu uyuşmazlık konusu değildir. Satışa konu araç gizli ayıplıdır. Satıcı ayıpların varlığını bilmese bile onlardan sorumludur ve davalının süresinde kendisine ayıp ihbarında bulunulmadığı şeklinde beyanı da yoktur.
Açıklanan düzenlemeler ışığında dava dosyasının incelenmesinde; bilirkişi raporu ve TUVTÜRK muayene raporları ile aracın kilometresinin düşürüldüğü sabit olduğundan satıcının (davalının) kendisine süresinde ayıp ihbarında bulunulmadığı yönünde itirazı olmadığından söz konusu ayıbı bilmese dahi sorumlu olur.
O halde mahkemece, davacıya satılan aracın satış akdi esnasında kilometresinin düşürülmüş olduğu ve bunun gizli ayıp mahiyetinde olduğu isabetli şekilde tespit edildiği, davalı satıcının ayıba karşı tekeffül borcu nedeniyle davacı alıcıya karşı ayıpların varlığını bilmese dahi sorumlu olduğu gözetilerek araç satış sözleşmesinde satış bedeli olarak 7.500 TL belirtilmiş olmasına rağmen aracı düşük kilometreli zannıyla 21.300 TL’ye satın aldığını iddia eden davacının anılan iddiasına yönelik delilleri de incelenip değerlendirilerek ortaya çıkacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olduğundan Adalet Bakanlığı’nın bu yöne ilişen kanun yararına temyiz talebinin kabulü gerekir.”
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Adalet Bakanlığı’nın kanun yararına bozma talebinin kabulü ile kararın sonuca etkili olmamak üzere KANUN YARARINA BOZULMASINA, aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca gereği yapılmak üzere bozma kararının bir örneğinin ve dava dosyasının Adalet Bakanlığına gönderilmesine, 24/10/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
Sıkça Sorulan Sorular
Bilmeden araç kilometresi düşürülmüş araç satışı ile ilgili en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.
Kilometreyi kimin düşürdüğü önemli midir?
Hayır, hukuki sorumluluk açısından kilometreyi kimin düşürdüğü önemli değildir.
Türk Borçlar Kanunu madde 219 uyarınca satıcı aracın ayıplarından bu ayıpların varlığını bilmese bile sorumludur. Dolayısıyla kilometreyi satıcının kendisinin düşürmemiş olması, önceki sahibinin düşürmüş olması veya üçüncü bir kişinin düşürmüş olması satıcının hukuki sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Aracı satan kişinin beyanı km düşürme davasında önemli midir?
Hayır, aracı satan kişinin beyanı ancak kendisi de aracı ikinci el olarak satın almışsa önem taşır.
Yasal olmayan şekilde kilometresi düşürülen bir otomobili ikinci elden satın alan kişi bu konuda bilgisiz veya yanıltılmış olabilir. Satıcının cezai sorumluluğunun olmaması için aracı satın aldığı sıradaki kilometre değerini belgelemesi önemlidir.
Ancak hukuki sorumluluk açısından satıcının beyanı sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Satıcı, aracın ayıplarından sorumlu olduğundan, kilometrenin düşürüldüğünü bilmediğini beyan etse bile alıcının seçimlik haklarını kullanmasına engel olamaz.
Araç kilometre düşürme davası belirsiz alacak davası olarak açılabilir mi?
Evet, araç kilometre düşürme davası belirsiz alacak davası olarak açılabilir.
Ayıplı mal hükümleri uyarınca tazminat talebinde bulunulması durumunda bu talebin belirsiz alacak davası olarak ileri sürülmesi mümkündür. Kilometre düşürülmesi, gizli ayıp olarak kabul edilen bir durumdur ve bu tür bir ayıpta talep edilen zararın belirlenmesi genellikle davada alınacak bilirkişi raporu ile mümkün olur.
Kilometre düşürme ağır kusur mudur?
Evet, kilometre düşürme ağır kusur olarak değerlendirilir.
Aracın kilometresinin satıcı tarafından düşürülmesi durumunda satıcı ağır kusurlu olarak kabul edilir. Bu durumda alıcıya yanlış veya eksik bilgi verilmiş olur ve satıcı sorumluluğunu yerine getirmemiş olur.
Km düşürülmüş araç alınır mı?
Evet, ancak kilometresi düşürülmüş bir araç almak çeşitli riskleri beraberinde getirir.
Aracın gerçek kilometresinden daha az kullanılmış gösterilmesi aracın aslında daha fazla yıpranmış olduğu anlamına gelir. Bu da beklenmeyen mekanik sorunlar ve onarım masraflarıyla karşılaşma riskini artırır.
Bunun yanı sıra aracın kilometresinin düşürüldüğü biliniyorsa ve bu durum satış fiyatına yansıtılmışsa alıcı bilinçli bir tercih yapabilir. Önemli olan aracın gerçek durumunun ve değerinin doğru şekilde tespit edilmesidir.
Araç kilometre düşürme olayında zarar doğmuş olması gerekir mi?
Hayır, araç kilometre düşürme olayında alıcının tazminat talep edebilmesi için somut bir zarar doğmuş olması şart değildir.
Türk Borçlar Kanunu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında, ayıplı mal söz konusu olduğunda alıcı zarar doğmasa bile seçimlik haklarını kullanabilir.
Araç kilometre düşürme davası sürerken araç kullanılabilir mi?
Evet, araç kilometre düşürme davası devam ederken aracın kullanılmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Aracın kilometresi kullanılması sebebiyle bu süreçte doğal olarak yükselecektir. Ancak bu durum davanın neticesine olumlu ya da olumsuz herhangi bir etki yaratmaz. Dava sürecinde mahkeme genellikle aracın satış tarihindeki durumunu ve değerini esas alır.
Kilometre düşürme davası devam ederken araç başkasına satılabilir mi?
Evet, kilometre düşürme davası devam ederken aracın başkasına satılmasında yasal bir engel yoktur.
Ancak hangi seçimlik hakkın kullanılacağına dikkat edilmelidir. Eğer sözleşmeden dönme hakkı kullanılacaksa aracın başkasına satılmaması gerekir. Çünkü sözleşmeden dönme durumunda aracın iade edilmesi gerekecektir.
Ekspertizde araç km düşürme çıkar mı?
Evet, araç kilometre düşürme genellikle detaylı bir ekspertiz incelemesinde tespit edilebilir.
Ancak her ekspertiz incelemesi kilometredeki manipülasyonu ortaya çıkaramayabilir. Çok profesyonel şekilde yapılmış kilometre düşürme işlemleri standart ekspertiz kontrollerinde tespit edilemeyebilir.
Şase numarası ile km sorgulama işlemi yapmak mümkün müdür?
Evet, şase numarası ile kilometre sorgulama işlemi yapmak mümkündür.
Ancak doğrudan şase numarasından sadece kilometre bilgisine ulaşmak için herkese açık bir sistem bulunmamaktadır. Türkiye’de araçla ilgili kilometre bilgilerini öğrenmek için çeşitli yöntemler kullanılabilir.
