Tedbir nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesine göre boşanma davası süresince eşlerin ve çocukların geçimini sağlamak için hakim tarafından hükmedilen geçici bir nafaka türüdür.
Bu nafaka, boşanma davası açıldığı andan itibaren karar kesinleşene kadar ödenir. Amacı, dava sürecinde eşlerin ve çocukların yoksulluğa düşmesini önlemektir. Tedbir nafakasında kusur araştırması yapılmaz.
TMK 197. madde kapsamında boşanma davası açılmadan önce de tedbir nafakası talep edilebilir. Bu durumda ortak hayat sebebiyle tehlikeye düşen eş, ayrı yaşama hakkını kullanarak nafaka talep edebilir.
Kimler Tedbir Nafakası Talep Edebilir?
Tedbir nafakası talep edebilecek kişiler şunlardır:
- Eşler: Boşanma veya ayrılık davası nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eş, kendisi için tedbir nafakası talep edebilir.
- Ergin Olmayan Çocuklar: Müşterek çocuklar için de tedbir nafakası talep edilebilir. Çocuklarla birlikte yaşayan eş, çocukların bakım, eğitim, sağlık ve diğer ihtiyaçları için nafaka talebi yapabilir.
- Ergin Çocuklar: 18 yaşını geçmiş ancak eğitimine devam eden çocuklar, bizzat kendileri yardım nafakası talepli dava açabilirler.
Hangi Durumlarda Tedbir Nafakası Bağlanır?
Tedbir nafakası üç farklı durumda bağlanabilir:
- TMK 169. Madde Kapsamında tedbir nafakası, boşanma veya ayrılık davası açıldığında hükmedilir. Bu durumda hakim, dava süresince eşlerin ve çocukların geçimini sağlamak amacıyla tedbir nafakasına resen veya talep üzerine hükmedebilir.
- TMK 196. Madde Kapsamında eşler birlikte yaşamaya devam ederken, ailenin geçimi hakkında eşler tarafından yapılacak parasal katkı belirlenir. Bu durumda tedbir nafakası, talep üzerine hükmedilir.
- TMK 197. Madde Kapsamında ortak hayat sebebiyle kişilik, ekonomik güvenlik veya aile huzuru ciddi tehlikeye düştüğünde tedbir nafakası bağlanır. Eşin ayrı yaşama hakkı kullanması durumunda haklı nedenle ayrı kalınması sebebiyle parasal katkı için talep üzerine verilir.
Tedbir Nafakası Şartları Nelerdir?
Tedbir nafakasına hükmedilmesi için aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekmektedir.
Temel Şartlar:
- Taraflar arasında resmi evlilik bulunmalıdır.
- Eşler ayrı yaşıyor olmalı veya boşanma davası açılmış olmalıdır.
- Tedbir nafakası ödenmesi gerektiren haklı sebep ve kanuna uygun gerekçe bulunmalıdır.
- Nafaka için eşin talebi bulunmalıdır ancak TMK 169’da hakim resen de hükmedebilir.
Dava İle İlgili Şartlar:
- Derdest olan boşanma veya ayrılık davası mevcut olmalıdır.
- Tedbir nafakası, davanın devam ettiği süreyi kapsamalıdır.
- Hükmedilecek kişi, açılan dava ile yoksulluğa düşmüş olmalıdır.
- Kişi geçimini devam ettiremiyor durumda olmalıdır.
Çocuklar İçin Ek Şartlar:
- Çocuk için hükmedilecek ise çocuğun o ebeveynin yanında bulunması gerekmektedir.
- Ergin olmayan çocuklar için nafaka talep edilebilir.
- Ergin çocuklar eğitimine devam ediyorsa kendileri yardım nafakası talebinde bulunabilir.
Nasıl Tedbir Nafakası Hesaplanır?
Tedbir nafakasının hesaplanmasında belirli bir formül bulunmamaktadır. Her somut olay ayrı ayrı değerlendirilir ve hakim takdir yetkisini kullanarak nafaka miktarını belirler.
Hakimin Değerlendirme Kriterleri:
- Tarafların ekonomik ve sosyal durumları incelenir.
- Mevcut hayat standartlarını koruma gereği dikkate alınır.
- Çocukların üstün yararı gözetilir.
- Güncel ihtiyaç-ödeme gücü dengesi değerlendirilir.
Miktar Belirlenmesinde Dikkate Alınan Faktörler:
- Maaş ve düzenli gelir durumu analiz edilir.
- Malvarlığı ve taşınır-taşınmaz durumu incelenir.
- Diğer nafaka yükümlülükleri göz önünde bulundurulur.
- Yaşam giderleri ve fiilî harcama kalıpları somut olarak değerlendirilir.
- Eşlerin yaş, cinsiyet ve sağlık durumları dikkate alınır.
Sosyal Ekonomik Durum (SED) Raporu:
- Hakim, tedbir nafakasına karar verirken SED raporunu temel alır.
- Bu rapor, kişilerin geliri, çalıştığı iş, maaşı ve malvarlığı bilgilerini içerir.
- Çocuklar için pedagog görüşmesi ile sosyo-ekonomik durum değerlendirilir.
Tedbir Nafakası Ne Kadar Sürede Bağlanır?
Tedbir nafakası kararının verilmesi ortalama 4-5 ay sürmektedir. Bu süre kesin olmamakla birlikte somut duruma ve çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Standart süreçte hakim öncelikle sosyal ve ekonomik durum incelemesine karar verir. Ardından kolluk ve sosyal hizmet yetkilileri tarafından SED raporu hazırlanır. Rapor tamamlandıktan sonra hakim somut olaya uygun karar verir.
Ne Zaman ve Hangi Durumlarda Tedbir Nafakası Kesilir?
Tedbir nafakasının sona erdiği temel durumlar şunlardır:
Tedbir Nafakasının Sona Erdiği Durumlar:
- Boşanma davası kesinleştiğinde tedbir nafakası kendiliğinden sona erer.
- Davanın feragatle sonuçlanması halinde ileriye dönük olarak kesilir.
- Eşlerin fiilen barışarak ortak yaşamı yeniden kurmaları durumunda sona erer.
- Ayrı yaşamanın haklı sebebinin ortadan kalkması halinde kesilir.
- Eşlerden birinin ölümü halinde tedbir nafakası sona erer.
- Ölüm benzeri durumların gerçekleşmesi halinde (gaiplik gibi) kesilir.
- Nafaka alacaklısının biri ile düzenli olarak yaşamaya başlaması durumunda sona erer.
Mahkeme Kararıyla Tedbir Nafakasının Kesilme Durumları:
- Nafaka alacaklısının ekonomik durumunun değişmesi halinde mahkeme kararıyla kesilebilir.
- Nafaka yükümlüsünün ödeme gücünde olağanüstü değişiklikler ortaya çıkması durumunda kesilebilir.
- Hakim, değişen koşullar nedeniyle tedbir nafakasının tamamen kaldırılmasına karar verebilir.
Tedbir Nafakası Ödenmezse Ne Olur?
Tedbir nafakası ödenmediğinde nafaka alacaklısı icra takibi başlatabilir ve son üç aylık borç için tazyik hapsi talep edebilir.
- İcra Takibi Süreci: Tedbir nafakası ara karar niteliğinde olduğu için ilamsız icra takibi açılır. Tedbir nafakası kararı henüz bir ilam olmadığından dolayı ilamlı icra yoluna değil, ilamsız icra yoluna gidilmesi gerekir.
- Tazyik Hapsi Uygulaması: İcra İflas Kanunu’nun 344. maddesine göre, nafaka alacaklısının şikayeti üzerine borçlu hakkında üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Bu hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse borçlu tahliye edilir.
- Birikmiş Nafaka Borçları: Üç aydan önceki birikmiş nafaka borçları için tazyik hapsi mümkün değildir. Bu alacaklar için doğrudan icra takibi açılır ve 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Birikmiş nafaka borçları faiziyle birlikte tahsil edilebilir.
- Özel Durumlar: Borçlunun nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.
Tedbir Nafakası Nasıl Takibe Konur?
Tedbir nafakası ilamsız icra takibi ile takibe konur. Bu nedenle doğrudan İcra Müdürlüğü’ne gidilerek takip başlatılabilir.
İlamsız icra takibi başlatılırken genellikle aşağıdaki belgeler sunulur:
- Tedbir nafakasına ilişkin mahkeme ara kararı
- Nafaka alacaklısının kimlik bilgileri
- Nafaka borçlusu hakkında bilgiler (ad, soyad, adres)
- Birikmiş nafaka alacaklarının hesap dökümü
Diğer Nafakalar İle Tedbir Nafakası Arasındaki Farklar (Tablolu Karşılaştırma)
Türk hukuk sisteminde üç temel nafaka türü bulunmaktadır. Bu nafaka türleri arasındaki temel farklar, uygulama zamanı, süre, koşullar ve hukuki dayanaklardır.
| Özellik | Tedbir Nafakası | Yoksulluk Nafakası | İştirak Nafakası |
| Uygulama Zamanı | Boşanma davası süresince | Boşanma kararı kesinleştikten sonra | Boşanma kararı kesinleştikten sonra |
| Süre | Dava kesinleşene kadar | Belirli şartlar altında sürekli | Çocuk ergin olana kadar |
| Kusur İncelemesi | Kusur incelemesi yapılmaz | Kusur incelemesi yapılır | Kusur önemli değil |
| Alıcı | Eş ve ergin olmayan çocuklar | Sadece daha az kusurlu eş | Sadece ergin olmayan çocuklar |
| Hukuki Dayanak | TMK 169, 196, 197 | TMK 175 | TMK 182 |
| Talep Şekli | Resen veya talep üzerine | Talep üzerine | Talep üzerine |
| Koşul | Yoksulluğa düşme | Yoksulluk + daha az kusurlu olma | Çocuğun varlığı |
| İcra Takibi | İlamsız icra takibi | İlamlı icra takibi | İlamlı icra takibi |
| Tazyik Hapsi | Son 3 ay için mümkün | Son 3 ay için mümkün | Son 3 ay için mümkün |
| Harca Tabi Olma | Harca tabi değil | Harca tabi | Harca tabi |
Sıkça Sorulan Sorular
Tedbir nafakası konusunda vatandaşların en çok merak ettiği soruları cevapladık.
Boşanmadan tedbir nafakası alınır mı?
Evet, tedbir nafakası boşanma davası açılmadan önce de alınabilir.
TMK 197. madde kapsamında, ortak hayat sebebiyle kişilik, ekonomik güvenlik veya aile huzuru ciddi tehlikeye düşen eş ayrı yaşama hakkını kullanabilir. Bu durumda haklı nedenle ayrı kalınması sebebiyle tedbir nafakası talep edilebilir.
Tedbir nafakasında kusur durumunun önemi var mı?
Hayır, tedbir nafakasında kusur durumunun önemi yoktur.
TMK 169. madde tedbir nafakasını düzenlerken kusur oranına değinmemiştir. Hatta kusurlu eş, örneğin eşini aldatan kadın dahi tedbir nafakasına hak kazanabilir. Mahkeme yalnızca tarafların ekonomik durumlarını kıyaslayacak ve duruma uygun düşen bir karar verecektir.
Çalışan kadına tedbir nafakası verilir mi?
Evet, çalışan kadına tedbir nafakası verilebilir.
Kişinin çalışması nafakanın verilip verilmemesi için bir kıstas değildir. Ancak çalışma durumu nafaka miktarının belirlenmesinde göz önüne alınır. Hakim, çalışan kadının gelir durumu, ihtiyaçları ve mevcut hayat standartlarını değerlendirerek tedbir nafakasına hükmedebilir.
Çocuklar için tedbir nafakası talep edilebilir mi?
Evet, çocuklar için tedbir nafakası talep edilebilir.
TMK 169. madde çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri düzenlemektedir. Yanında kaldıkları eş tarafından çocuklar adına nafaka talebi yapılabilir. Çocukların yaş gruplarına göre eğitim, bakım, beslenme, giyim, sağlık, ulaşım gibi ihtiyaçları dikkate alınarak tedbir nafakasına hükmedilir.
Tedbir nafakası her yıl artar mı?
Hayır, tedbir nafakası her yıl kendiliğinden artmaz.
Tedbir nafakası dava sürecinde verilen geçici bir karar olup kendiliğinden artma olanağı bulunmamaktadır. Ancak tarafların ve ülke ekonomisinin değişen durumları sebebiyle nafakanın artırılması veya azaltılması talep edilebilir.
Tedbir nafakası talebinde bulunmak için avukat gerekli midir?
Evet, tedbir nafakası talebinde bulunmak için avukat desteği alınması gereklidir.
Yasal zorunluluk olmasa da hak kaybına uğramamak ve usuli hatalar yapmaması için avukat desteği ile davanın her sürecinde devam etmek önemlidir. Alanında uzman bir boşanma avukatı ile görüşülmesi ve profesyonel hukuki destek alınması sürecin en hızlı şekilde yürütülmesini sağlar.
