Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası

Uluslararası evliliklerin artmasıyla birlikte yabancı uyruklu eşlerden boşanma davaları da Türk hukuk sisteminde sıkça karşılaşılan bir durum haline gelmiştir. Yabancı uyruklu bir eşten boşanma davası, normal boşanma davalarından farklı değildir. Ancak uygulanacak hukuk, yetkili mahkeme, tebligat usulleri ve kararın tanınması gibi bazı özel düzenlemeler içerir. 

Bu yazıda, yabancı uyruklu vatandaşla boşanma davalarında hangi ülkenin hukukunun uygulanacağı, görevli ve yetkili mahkeme, anlaşmalı ve çekişmeli boşanma süreçleri, yurtdışında alınan boşanma kararlarının Türkiye’de geçerliliği, boşanmanın vatandaşlık ve oturum izni üzerindeki etkileri, çocukların velayeti ve mal paylaşımı, dilekçe örneği ve sıkça sorulan sorular gibi konulara detaylı şekilde değindik.

Türkiye’de Yabancı Eşten Nasıl Boşanılır? 

Türkiye’de yabancı uyruklu eşten boşanma süreci temel olarak iki şekilde gerçekleşebilir: anlaşmalı boşanma veya çekişmeli boşanma.

Anlaşmalı boşanmada eşler, velayet, nafaka, tazminat gibi konularda anlaşarak bir protokol hazırlar ve mahkemeye sunarlar. Mahkeme bu protokolü uygun bulursa boşanmaya karar verir. Bu süreç genellikle daha hızlı ve az streslidir.

Çekişmeli boşanmada ise taraflar boşanma konusunda anlaşamamakta veya boşanmanın şartları üzerinde uyuşamamaktadır. Bu durumda, boşanmak isteyen taraf, evlilik birliğinin temelden sarsılması gibi genel boşanma sebeplerine dayanabileceği gibi, zina gibi özel boşanma sebeplerine de dayanabilir. Çekişmeli boşanma davaları genellikle daha uzun ve zorlu olmaktadır.

Türkiye’de yabancı uyruklu eşten boşanma süreci şu adımları içerir:

1. Hukuki Destek Alma: Yabancı uyruklu eşten boşanma süreci karmaşık olabileceğinden, bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir.
2. Boşanma Davasını Açma: Yetkili Aile Mahkemesi’ne boşanma sebeplerini ve talepleri içeren bir dilekçe ile başvurulur.
3. Tebligat: Boşanma dilekçesi ve ilgili belgeler, eşe tebliğ edilmelidir. Eş yurt dışında yaşıyorsa, tebligat süreci uluslararası hukuk normlarına ve ilgili ülke ile ikili anlaşmalara uygun olarak yapılır. Özellikle adresine ulaşılamayan yabancı uyruklu eşten boşanma davalarında, mahkeme tebligatın yapılamaması durumunda ilanen tebligat yöntemine başvurabilir.
4. Çocuklar ve Mal Paylaşımı: Varsa çocukların velayeti, nafaka ve kişisel ilişki düzenlenir. Evlilik süresince edinilen malların ve borçların paylaşımı üzerinde anlaşmaya varılır.
5. Mahkeme Süreci: Aile Mahkemesi tüm delilleri ve iddiaları değerlendirerek boşanma kararını verir.

Yurtdışında Verilen Boşanma Kararı Türkiye’de Geçerli Midir?

Hayır, yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de doğrudan geçerli olması mümkün değildir. 

Bu kararlar Türkiye’de ancak tanıma veya tenfiz işlemleri yapıldıktan sonra hüküm ve sonuç doğurabilir. Aksi takdirde yabancı ülkede boşanmış olsalar bile çiftler Türk hukukuna göre hala evli sayılırlar.

Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınabilmesi için taraflardan en az birinin Türkiye’de yaşıyor olması gerekir. Açılacak tanıma ve tenfiz davasında mahkeme, yabancı ülkeden alınan apostil şerhli boşanma kararını inceler ve uygun görürse tanıma kararı verir. 

Yabancı Ülkede Boşanan Çiftler Türkiye’de Nasıl Boşanır?

Yabancı ülkede boşanan çiftlerin Türkiye’de de boşanmış sayılabilmeleri için aldıkları boşanma kararını Türk mahkemelerinde tanıtmaları gerekir. Süreç şu şekilde işler:

1. Tanıma Davası Açılması: Yetkili Aile Mahkemesi’ne tanıma davası açılır.
2. Gerekli Belgelerin Sunulması: Yabancı mahkemeden alınan ve apostil şerhli boşanma kararı ve tercümesi mahkemeye sunulur.
3. Tebligat İşlemleri: Dava dilekçesi karşı tarafa tebliğ edilir. Karşı taraf yurtdışında ise diplomatik yollarla tebligat yapılır.
4. Yargılama Süreci: Mahkeme, kararın şekli şartları taşıyıp taşımadığını, Türk kamu düzenine aykırı olup olmadığını ve karşılıklılık ilkesine uygunluğunu denetler.
5. Karar: Koşullar uygunsa yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınmasına karar verilir.

Bu süreçte boşanmanın esasına ilişkin bir inceleme yapılmaz. Mahkeme sadece kararın Türk hukukuna uygun olup olmadığını denetler. Tebligat ile davadan haberdar olan karşı taraf davaya katılabilir veya katılmayabilir. Her iki durumda da yargılama yapılarak karar verilebilir.

Yabancı Uyruklu Vatandaşla Boşanma Davasında Hangi Ülkenin Hukuku Uygulanır?

Yabancı uyruklu eşle boşanma davalarında uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) çerçevesinde belirlenir. Bu kanunun 14. maddesi, boşanma ve ayrılık sebepleri ile hükümlerinde kademeli bir sistem öngörmüştür:

1. İlk olarak eşlerin müşterek (ortak) milli hukuku uygulanır.
2. Eşler farklı vatandaşlıkta ise müşterek mutad mesken hukuku uygulanır.
3. Eşlerin ayrı vatandaşlıkta olup müşterek mutad meskenleri de bulunmuyorsa Türk hukuku uygulanır.

Örneğin bir Türk ile bir İtalyan vatandaşı evliyse ve birlikte Türkiye’de yaşıyorlarsa, ayrı vatandaşlıklara sahip oldukları için müşterek mutad mesken (Türkiye) hukuku uygulanır. Ancak ayrı ülkelerde yaşayan farklı vatandaşlıktaki çiftler için Türk hukuku geçerli olacaktır.

Bu sistem boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri, evlilik malları (mal paylaşımı) ve velayet gibi konular için de geçerlidir. Taşınmazlar konusunda ise taşınmazın bulunduğu ülke hukuku uygulanır. Türkiye’deki taşınmazlar için Türk hukuku geçerlidir.

Boşanma davasında istenen ihtiyati tedbirler (geçici tedbirler) için ise doğrudan Türk hukuku uygulanır.

Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Ne Kadar Sürer?

Yabancı uyruklu eşten boşanma davası, anlaşmalıysa genellikle 1-3 ay, çekişmeli ise 1-3 yıl veya daha uzun sürebilir. 

Davanın türü (anlaşmalı ya da çekişmeli), eşin yurtdışında olup olmaması, tebligat süreçleri ve delil toplama gibi etkenler bu süreyi doğrudan etkiler. Anlaşmalı boşanmalarda tarafların tüm konularda uzlaşmış olması ve belgelerin eksiksiz sunulması süreci hızlandırırken; çekişmeli boşanmalarda ise yabancı eşin yurtdışında bulunması, tercüme ve diplomatik tebligat işlemleri gibi nedenlerle süreç önemli ölçüde uzayabilir.

Türkiye’de Yabancı Eş ile Boşanmanın Sonuçları Nelerdir?

Türkiye’de yabancı uyruklu eşten boşanmanın çeşitli hukuki sonuçları vardır:

1. Vatandaşlık Durumu: Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmış bir kişi, boşanma halinde Türk vatandaşlığını korur. Ancak, vatandaşlığın hileli yollarla alındığı (örneğin, muvazaalı evlilik) tespit edilirse, vatandaşlık iptal edilebilir. Henüz vatandaşlık kazanmamış yabancı uyruklu eş için, boşanma durumunda vatandaşlık kazanma imkanı sona erer.
2. Oturma ve Çalışma İzni: Evlilik nedeniyle alınan oturma ve çalışma izinleri, boşanma halinde iptal edilebilir. Bu durumda, yabancı uyruklu eşin başka bir yasal zemin üzerinden oturma izni alması gerekebilir.
3. Maddi ve Manevi Tazminat: Boşanma halinde, kusuru daha az olan eş, diğer eşten maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Yabancı hukukun uygulandığı durumlarda bile, eğer o hukuk tazminatı düzenlemiyorsa, Türk kamu düzeni gereği tazminata hükmedilir.
4. Yoksulluk Nafakası: Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan ve kusuru daha az olan taraf, diğer eşin mali gücüne göre süresiz yoksulluk nafakası alabilir. Yabancı uyruklu eşlerin de nafaka hakkı vardır ve yabancı hukuk nafakaya izin vermese bile, Türk kamu düzeni gereği nafakaya hükmedilir.
5. Çocukların Velayeti: Çocukların velayeti, çocuğun üstün yararı gözetilerek belirlenir. Velayet hakkı kararında eşlerin vatandaşlığı değil, çocuğun yararı belirleyicidir.
6. Mal Paylaşımı: Evlilik mallarının paylaşımında, eşlerin tabi olduğu hukuk uygulanır. Ancak, Türkiye’deki taşınmazlar için her durumda Türk hukuku geçerlidir.

Tüm bu sonuçlar, uygulanacak hukuka ve davanın özel koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, yabancı uyruklu eşten boşanma sürecinde deneyimli bir avukata danışmak büyük önem taşır.

Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Yabancı uyruklu eşe karşı açılacak boşanma davalarında görevli mahkeme, Türkiye’de yaşayan herhangi bir çift için olduğu gibi Aile Mahkemesidir. Bu mahkemenin kurulmadığı yerlerde ise Aile Mahkemesi sıfatıyla anılan davalara bakmakla yetkilendirilen Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.

Yetkili mahkeme konusunda ise MÖHUK madde 40’a göre “Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.” Bu nedenle, yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında yetkili mahkeme Türk Medeni Kanunu madde 168’e göre belirlenir:

1. Eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi
2. Davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi

Eğer eşler yurtdışında yaşıyorsa ve TMK m.168’e göre yetkili mahkeme belirlenemiyorsa, MÖHUK m.41 uygulanır. Bu durumda Türk vatandaşlarının kişi hallerine ilişkin davaları:

1. Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede,
2. Bulunmaması halinde ilgilinin sakin olduğu yer,
3. Türkiye’de sakin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde,
4. O da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür.

Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Dilekçesi Örneği

Her hukuki uyuşmazlık kendi özel koşulları ve detayları çerçevesinde değerlendirilmelidir. 

Genel veya şablon niteliğinde dilekçeler üzerinden dava açılması, kişiye özgü hukuki durumların göz ardı edilmesine ve telafisi güç hak kayıplarına yol açabilir. Bu sebeple sitemizde dilekçe örneği ya da şablon dava dilekçesi paylaşılmamaktadır.

Tarafınıza en uygun ve doğru hukuki yolun belirlenmesi adına alanında uzman bir avukattan profesyonel destek almanızı önemle tavsiye ederiz. Size en doğru hukuki çözümü sunabilmemiz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Yabancı eşten boşanmak ile ilgili en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.

Yabancı ülkede evlenen Türkiye’de boşanabilir mi?

Evet, yabancı ülkede evlenen çiftler Türkiye’de boşanabilir. 

Türk mahkemelerinin yetkisinin doğabilmesi için eşlerden birinin ikametgahının veya eşlerin davadan önce son olarak 6 aydan beri oturdukları yerin Türkiye’de bulunması gerekir. Eşlerden birinin Türk vatandaşı olması halinde MÖHUK madde 41 uyarınca, belirli koşullarda Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinde de dava açılabilir.

Yabancı uyruklu eş nafaka alabilir mi?

Evet, yabancı uyruklu eşler de nafaka alabilir. 

Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi uyarınca boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek ve daha az kusurlu olan taraf, diğer eşin maddi durumuna göre süresiz yoksulluk nafakası alabilir. 

Yabancı hukukun uygulandığı durumlarda bile eğer o hukuk nafakayı düzenlemiyorsa, Türk kamu düzeni gereği nafakaya hükmedilir. Nafakanın miktarı ve süresi, tarafların ekonomik durumu, yaşı, evliliğin süresi gibi faktörlere göre belirlenir.

Boşanma ile Türk vatandaşlığı kaybedilir mi?

Hayır, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmış bir kişi, boşanma halinde normalde vatandaşlığını kaybetmez. 

Ancak, vatandaşlığın hileli yollarla alındığı (örneğin, muvazaalı evlilik) tespit edilirse vatandaşlık iptal edilebilir. Henüz vatandaşlık kazanmamış yabancı uyruklu eş için boşanma durumunda vatandaşlık kazanma imkanı sona erer.

Yabanci uyruklu eşten boşanma masrafı ne kadar?

Yabancı uyruklu eşten boşanma masrafları, normal boşanma davalarına benzer olmakla birlikte bazı ek maliyetler içerebilir. Temel masraflar şunlardır:

1. Dava Harcı: Boşanma davası açılırken ödenen harç.
2. Vekalet Ücreti: Avukat tutulması durumunda ödenecek ücret, davanın karmaşıklığına göre değişebilir.
3. Tercüme Masrafları: Yabancı dildeki belgelerin Türkçeye tercüme edilmesi ve noter onayı masrafları.
4. Uluslararası Tebligat Masrafları: Yurtdışında olan eşe yapılacak tebligatlar için ödenen harçlar.
5. Bilirkişi Ücretleri: Mal paylaşımı, uygulanacak yabancı hukuk tespiti gibi konularda bilirkişi incelemesi gerekebilir.

Yabancı uyruklu boşanmalarda çocuğun velayeti kimde kalır?

Yabancı uyruklu boşanmalarda çocuğun velayeti, tıpkı normal boşanmalarda olduğu gibi çocuğun üstün yararı prensibi gözetilerek belirlenir. Velayet kararında eşlerin vatandaşlığı değil, çocuğun ihtiyaçları ve yararı ön plandadır.

Yabancı uyruklu bir anneye velayet verilir mi?

Evet, yabancı uyruklu bir anneye velayet verilebilir. 

Türk hukukunda velayet kararı verilirken, anne veya babanın vatandaşlığından ziyade çocuğun üstün yararı dikkate alınır. Annenin yabancı uyruklu olması tek başına velayeti etkileyecek bir faktör değildir.

Ancak annenin Türkiye’de kalıcı ikameti olmaması, düzenli oturma izni bulunmaması veya çocuğu izinsiz yurtdışına çıkarma riski taşıması gibi durumlar velayet kararını etkileyebilir. Mahkeme, bu tür durumlarda çocuğun güvenliği ve istikrarlı bir ortamda büyümesi için gerekli önlemleri alarak karar verir.

2 yabancının Türkiye’de boşanması mümkün mü?

Evet, iki yabancı uyruklu kişinin Türkiye’de boşanması mümkündür. 

Türk mahkemelerinin bu konuda yetkili olabilmesi için:

• Eşlerden birinin Türkiye’de ikametgahının bulunması veya
• Eşlerin davadan önce son olarak en az 6 ay boyunca Türkiye’de birlikte yaşamış olmaları gerekir.

Bu koşulların sağlanması halinde iki yabancı uyruklu kişi Türkiye’de boşanma davası açabilir.