Türk Ceza Kanunu’nda belirli suçlar için hapis cezası yerine adli para cezası verilebilmekte veya hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilmektedir. Bu düzenleme, cezaların bireyselleştirilmesi ve failin topluma kazandırılması amacını taşır. Adli para cezası, hapis cezasının alternatifi olarak ceza adalet sisteminin önemli bir parçasıdır ve farklı suç tipleri için farklı şekillerde uygulanabilmektedir.
Adli para cezası hangi suçlarda verilir sorusu kapsamında Türk Ceza Kanunu’na göre, kasten işlenen ve hapis cezası 1 yıl veya daha az olan suçlar, taksirli suçlar ve bazı bilinçli taksirli suçlar adli para cezasına çevrilebilir:
- Kasten işlenen suçlar:
- Hapis cezası 1 yıl veya daha az olan suçlar.
- Örnek: Kasten yaralama (hafif), hırsızlık, basit dolandırıcılık.
- Taksirle işlenen suçlar:
- Ceza süresi sınırlaması olmaksızın tüm taksirli suçlar..
- Örnek: Trafik kazası sonucu yaralama, iş kazası sonucu ölüm.
- Bilinçli taksirle işlenen suçlar:
- Hapis cezası 1 yıl veya daha az olan bilinçli taksir suçları.
- Not: Bilinçli taksirde, taksirli suçlardaki süre sınırsızlığı uygulanamaz.
- 18 yaşından küçükler ve 65 yaşından büyükler için:
- 1 yıl veya daha az hapis cezası gerektiren suçlar seçenek yaptırımlara çevrilebilir.
- Hapis cezası ile adli para cezasının birlikte öngörüldüğü suçlar:
- Hapis cezası 1 yıl veya daha az ise, hapis kısmı da adli para cezasına çevrilebilir.
- 30 gün ve altında hapis cezası gerektiren suçlar:
- Hakim bu cezaları zorunlu olarak adli para cezasına veya seçenek yaptırımlara çevirmek zorundadır.
Adli Para Cezaları Nelerdir?
Adli para cezası, Türk Ceza Kanunu kapsamında düzenlenen ve suç işleyen kişilere uygulanan mali bir yaptırımdır. İdari para cezasından farklı olarak, adli para cezası ödenmediğinde hapis cezasına dönüştürülebilir.
Türk Ceza Kanunu’na göre adli para cezası dört farklı şekilde verilebilir:
- Doğrudan Hükmedilen Adli Para Cezası: Kanunlarda bazı suçların karşılığı doğrudan adli para cezası olarak düzenlenmiştir. Örneğin, TCK 288/1 maddesi gereği “Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs” suçu için doğrudan adli para cezası verilir.
- Seçenek Yaptırım Olan Adli Para Cezası: Bazı suçlarda kanun, hapis cezası veya adli para cezasından birinin uygulanmasını öngörür. Örneğin, TCK 89/1 maddesindeki “Taksirle yaralama” suçu için hakim, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası verebilir.
- Hapis Cezası ile Birlikte Hükmedilen Adli Para Cezası: Bazı suçlarda hem hapis hem de adli para cezası birlikte uygulanır. Özellikle ekonomik kazanç amacıyla işlenen suçlarda bu durum söz konusudur. TCK 188/1 maddesindeki “Uyuşturucu madde imal ve ticareti” suçu buna örnektir.
- Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası: Kasten işlenen suçlarda bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları ve taksirle işlenen suçlarda süre sınırı olmaksızın hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir.
Adli para cezasının başlıca özelliği, ödenmediği takdirde hapis cezasına dönüştürülebilmesi ve şahsilik ilkesine tabi olmasıdır. Yani, ceza sadece hükümlüyü bağlar ve kişinin ölümü halinde mirasçılara geçmez.
Adli Para Cezalarının Kesinlik Sınırı Nedir?
Adli para cezalarının kesinlik sınırı, cezanın hangi aşamada kesinleştiği ve ne zaman itiraz hakkının ortadan kalktığını belirleyen önemli bir kavramdır. Türk hukuk sisteminde, adli para cezaları mahkeme kararının tebliğinden itibaren belirli bir süre içerisinde itiraz edilmezse kesinleşir. Bu süre genellikle kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gündür.
Kesinleşen adli para cezaları, itiraz yolu kapalı olan ve infaz edilmesi gereken cezalardır. Kesinleşmiş adli para cezasına karşı olağan kanun yollarına başvurulamaz, ancak olağanüstü kanun yolları (yargılamanın yenilenmesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın itirazı gibi) mümkün olabilir. Ayrıca, cezanın kesinleşmesinden sonra ödeme için belirli bir süre tanınır ve bu süre içinde ceza ödenmelidir.
Belirli bir miktarın altındaki adli para cezaları, otomatik olarak kesinleşebilir ve temyiz veya istinaf yoluna gidilemeyebilir. Bu miktar, yargılama giderleri de dahil olmak üzere adli para cezasının toplam tutarına göre belirlenir ve zaman içinde değişebilir.
Adli Para Cezası Mağdura Mı Ödenir?
Hayır, adli para cezası mağdura değil devlet hazinesine ödenir.
Adli para cezası, suç teşkil eden bir eylemin işlenmesi durumunda uygulanan bir yaptırım olarak cezanın kamusal niteliğini vurgular. Mahkeme tarafından hükmedilen bu ceza, suçtan doğrudan zarar gören kişiye değil, doğrudan devlet hazinesine ödenir. Bu durum adli para cezasının bir tazminat değil, gerçek bir ceza olduğunu gösterir.
Mağdurun zararlarının karşılanması ise ayrı bir hukuki süreçtir ve genellikle tazminat davası yoluyla talep edilir. Dolayısıyla adli para cezası ile mağdurun zararının tazmini birbirinden farklı hukuki kurumlardır.
Hapis Cezası Para Cezasına Çevrilir Mi?
Hapis cezasının para cezasına çevrilip çevrilemeyeceği, cezanın süresi ve suçun niteliği gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Türk Ceza Kanunu’na göre belirli şartlar altında hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir:
- Kasten işlenen suçlarda bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir.
- Taksirle işlenen suçlarda süre sınırlaması olmaksızın hapis cezaları para cezasına çevrilebilir. Örneğin, trafik kazası gibi taksirle işlenen suçlarda mahkeme, hapis cezasını para cezasına dönüştürebilir.
- Bilinçli taksirle işlenen suçlarda ise hapis cezası bir yıl veya daha az ise para cezasına çevrilebilir.
Ancak kamu düzenini ciddi şekilde bozan, cinsel suçlar, terör suçları veya organize suçlar gibi ağır suçlarda hapis cezası para cezasına çevrilemez.
Hapis Cezasının Para Cezasına Çevrilmesi Şartları Nelerdir?
Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi için belirli şartların sağlanması gerekir. Bu şartlar şunlardır:
- Cezanın Süresi:
- Kasten işlenen suçlarda hapis cezası bir yıl veya daha az olmalıdır.
- Taksirle işlenen suçlarda süre sınırlaması yoktur.
- Bilinçli taksirle işlenen suçlarda hapis cezası bir yıl veya daha az olmalıdır.
- Suçun Niteliği:
- Terör suçları, cinsel suçlar, organize suçlar ve kamu güvenliğini ciddi şekilde tehdit eden suçlarda hapis cezası para cezasına çevrilemez.
- Bir suç için hem hapis hem para cezası öngörülmüşse ve mahkeme hapis cezasına hükmetmişse, bu ceza sonradan para cezasına çevrilemez.
- Failin Durumu:
- Failin sabıkasız olması veya sabıkasının niteliği
- Pişmanlık göstermesi
- 18 yaşından küçük veya 65 yaşından büyük olması
- Ekonomik durumu ve ödeme gücü
- Mahkemenin Değerlendirmesi:
- Cezanın caydırıcı etkisini koruyup korumadığı
- Failin topluma kazandırılma potansiyeli
- Suçun toplum üzerindeki etkisi
Mahkemeler, bu şartları detaylı bir şekilde inceleyerek hapis cezasının para cezasına çevrilip çevrilmeyeceğine karar verir. Bu değerlendirme, her olayın kendi özel şartları dikkate alınarak yapılır.
Adli Para Cezası Kaç Gün Üzerinden Hesaplanır? (Adli Para Cezası Hesaplama)
Adli para cezası, gün para cezası sistemi üzerinden hesaplanır. Bu sistemde, mahkeme önce suçun ağırlığına göre gün sayısını belirler, sonra failin ekonomik durumuna göre bir günlük para miktarını tespit eder. Toplam adli para cezası bu iki değerin çarpımıyla elde edilir.
Türk Ceza Kanunu’na göre, adli para cezası için belirlenen gün sayısı, suçun niteliğine göre değişmekle birlikte genellikle 5 günden başlayıp binlerce güne kadar çıkabilir. Örneğin, basit bir hakaret suçu için 30 gün, daha ağır bir suç için 100 gün veya daha fazla gün sayısı belirlenebilir.
Sonuç olarak, adli para cezası şu formülle hesaplanır:
Toplam Adli Para Cezası = Belirlenen Gün Sayısı × Bir Günlük Para Miktarı
1 Günlük Adli Para Cezası Ne Kadar 2025?
2025 yılı için bir günlük adli para cezası 100 TL ile 500 TL arasında değişmektedir. Bu miktar, Türk Ceza Kanunu’nda belirlenen sınırlar dahilinde ve ekonomik koşullar dikkate alınarak tespit edilir.
Mahkeme, cezayı belirlerken failin ekonomik durumunu, gelir seviyesini, aile sorumluluklarını ve diğer kişisel özelliklerini dikkate alır. Dolayısıyla aynı suçu işleyen iki farklı kişinin günlük adli para cezası miktarı farklı olabilir. Bu, cezanın bireyselleştirilmesi ve adaletin sağlanması açısından önemlidir.
Günümüzde birçok kişi, mahkeme kararları doğrultusunda adli para cezası sorgulama işlemlerini e-devlet sistemi üzerinden veya ilgili icra dairelerinden yapabilmektedir.
Kesinleşmiş Adli Para Cezasına İtiraz Nereden ve Nasıl Yapılır?
Kesinleşmiş adli para cezasına itiraz etmek normal şartlarda mümkün değildir. Çünkü kesinleşmiş bir ceza, artık itiraz yolları tükenmiş bir cezadır. Ancak bazı istisnai durumlarda olağanüstü kanun yollarına başvurulabilir:
- Olağanüstü Kanun Yolları:
- Yargılamanın yenilenmesi
- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın itirazı
- Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru
- İnfazla İlgili İtirazlar:
- İnfaz Hakimliği’ne infazın durdurulması veya ertelenmesi talebiyle başvuru
- Özel aftan yararlanma talebi
- Taksitlendirme talebi
Kesinleşmemiş adli para cezasına itiraz için ise mahkeme kararının tebliğinden itibaren 7 gün içinde karara itiraz edilebilir. Karar sulh ceza hakimliği tarafından verilmişse, itiraz aynı yerdeki sulh ceza hakimliğine yapılır. Asliye ceza mahkemesi kararlarına karşı itiraz, bölge adliye mahkemesine yapılır.
İtiraz dilekçesinde, kararın hangi yönlerden hukuka aykırı olduğu ve hangi delillere dayanılarak itiraz edildiği açıkça belirtilmelidir. İtiraz, yetkili mercii tarafından incelenir ve karara bağlanır.
Adli Para Cezasının Ödenmemesi Durumunda Ne Olur?
Adli para cezasının ödenmemesi durumunda, ceza hapis cezasına dönüştürülür.
Türk Ceza Kanunu’na göre mahkeme tarafından belirlenen süre içinde ödenmeyen adli para cezası, bir gün karşılığı olarak belirlenen miktar üzerinden hapis cezasına çevrilir. Örneğin, 300 gün adli para cezası alan bir kişi bu cezayı ödemezse 300 gün hapis cezasına çarptırılır.
Ödeme süresi içerisinde, hükümlü Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurarak adli para cezasının taksitlendirilmesini talep edebilir. Bu talep, hükümlünün ekonomik durumu değerlendirilerek karara bağlanır. Taksitlendirme imkanı sunulması, hükümlünün cezayı ödemesini kolaylaştırmayı amaçlar.
Ayrıca adli para cezasının ödenmemesi, kişinin mali durumunu da etkileyebilir. Ödenmemiş adli para cezaları, kamu alacağı olarak değerlendirilir ve icra takibine konu olabilir. Bu durum kişinin gelirlerine veya mal varlığına haciz konulmasına yol açabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Adli para cezasına çevrilebilen ve çevrilemeyen suçlar hususunda en çok merak edilen soruları yanıtladık.
Taksirli suçlar adli para cezasına çevrilir mi?
Evet, taksirle işlenen suçlarda hapis cezası, süre sınırlaması olmaksızın adli para cezasına çevrilebilir.
Taksirli suçlar, kişinin tedbirsizlik, dikkatsizlik veya mesleğinde acemilik gibi nedenlerle istememesine rağmen sebep olduğu suçlardır. Örneğin, trafik kazası sonucu yaralama veya ölüme neden olma, iş kazası sonucu yaralanma veya ölüm gibi suçlar taksirli suçlardır. Bu tür suçlarda mahkeme hapis cezasını 2 yıl, 3 yıl, 4 yıl veya daha fazla olsa bile adli para cezasına çevirebilir.
5000 gün adli para cezası nedir?
5000 gün adli para cezası, mahkemenin suçun ağırlığına göre belirlediği 5000 günlük cezadır.
Toplam ödenmesi gereken miktar, bir günlük para miktarı ile 5000’in çarpımıyla bulunur. Örneğin, bir günlük para miktarı 200 TL olarak belirlenmişse, 5000 gün adli para cezası 1.000.000 TL (5000 x 200 TL) tutarında olacaktır. 5000 gün gibi yüksek miktarlı adli para cezaları genellikle ağır suçlar için verilir ve ödenmemesi durumunda 5000 gün (yaklaşık 13,7 yıl) hapis cezasına dönüşebilir. Bu nedenle oldukça ciddi bir yaptırımdır.
50 gün adli para cezası ne kadar?
Bir günlük adli para cezası miktarı 100 TL ile 500 TL arasında değiştiğinden, 50 günlük adli para cezası 5.000 TL ile 25.000 TL arasında olabilir.
Mahkeme, kişinin ekonomik durumuna göre günlük miktarı belirler. Örneğin, ekonomik durumu orta seviyede olan bir kişi için günlük miktar 200 TL olarak belirlenirse toplam ceza 10.000 TL olacaktır.
Kaç yıl yatar para cezasına çevrilir?
Kasten işlenen suçlarda bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları para cezasına çevrilebilir.
Taksirle işlenen suçlarda süre sınırlaması olmaksızın tüm hapis cezaları (örneğin 2, 3, 4 veya 5 yıl) para cezasına çevrilebilir.
Bilinçli taksirle işlenen suçlarda ise sadece bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları para cezasına çevrilebilir. Bu kural, cezanın bireyselleştirilmesi ve failin topluma kazandırılması amacını taşır.
Adli para cezası HAGB bozar mı?
Hayır, adli para cezası, HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı verilmiş bir dosyada HAGB koşullarını kendiliğinden bozmaz.
Ancak, HAGB kararı verilen süre içinde (genellikle 5 yıl) kişi kasıtlı yeni bir suç işlerse ve bu suçtan dolayı adli para cezasına çarptırılırsa, bu durumda HAGB kararı bozulabilir ve önceki ceza açıklanabilir. Kısacası HAGB kararı varken alınan adli para cezası değil, HAGB süresince işlenen yeni bir suç ve bunun için verilen ceza HAGB’yi bozabilir.
Adli para cezasını avukat ödeyebilir mi?
Evet, adli para cezasını hükümlünün kendisi dışında bir başkası, bu durumda avukatı da ödeyebilir.
Adli para cezasının ödenmesindeki amaç cezanın infaz edilmesidir ve ödemede bulunan kişinin kimliği önemli değildir. Avukat, müvekkili adına ödeme yapabilir ve ödeme belgesini alabilir. Önemli olan cezanın belirlenen süre içinde ve tam olarak ödenmesidir.
Hakaret davası para cezası kaç TL?
Hakaret davası para cezası genellikle 9.000 TL ile 120.000 TL arasında değişmektedir.
Bu miktar, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesine göre belirlenen 90 ile 240 gün arasındaki ceza gün sayısının, kişinin ekonomik durumuna göre belirlenen günlük 100 TL ile 500 TL arasındaki tutarla çarpılmasıyla hesaplanır.
Ceza miktarı, suçun işleniş şekli, mağdurun konumu (kamu görevlisi olup olmadığı), hakaretin alenen işlenip işlenmediği ve diğer şartlara göre değişiklik gösterir.
Cinsel suçlarda hapis cezasının para cezasına çevrilmesi mümkün müdür?
Hayır, cinsel suçlarda hapis cezasının para cezasına çevrilmesi kesinlikle mümkün değildir.
Türk Ceza Kanunu, cinsel suçları kamu düzenini ve bireyin temel haklarını ciddi şekilde ihlal eden suçlar olarak değerlendirir ve bu tür ağır suçlarda caydırıcılığı ve adaleti sağlamak adına daha sert yaptırımlar öngörür. Cinsel suçlarda mahkemeler, ceza tayini yaparken hapis cezasını doğrudan uygular ve bu cezalar para cezasına çevrilemez.
