Anlaşmalı velayet değişikliği, boşanma veya ayrılık sonrasında ebeveynlerin çocuklarının velayetini karşılıklı rızayla değiştirmeyi kararlaştırdıkları hukuki bir süreçtir.
Ebeveynler velayet değiştirme taleplerini yazılı bir anlaşmalı velayet değişikliği protokolü ile mahkemeye sunar. Hakim bu protokolü inceleyip uygun görürse velayet değişikliğini onaylar ve velayet resmi olarak diğer ebeveyne geçer.
Uygulamada bu davalar daha hızlı ilerlemekte ve taraflar arasında çekişme bulunmadığı durumlarda tek celsede sonuçlanabilmektedir. Bu yazıda 2025 yılı itibarıyla anlaşmalı velayet değişikliğinin nasıl yapıldığını, gerekli şartları, mahkeme sürecini ve dikkat edilmesi gereken hukuki adımları detaylı olarak ele aldık.
Velayetin Anlaşmalı Değiştirilmesi İçin Gereken Şartlar
Velayetin anlaşmalı olarak değiştirilebilmesi için tarafların yalnızca kendi aralarında uzlaşması yeterli değildir.
Sürecin geçerli olabilmesi için Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen bazı yasal ve usuli şartların yerine getirilmesi zorunludur:
- Tarafların Uzlaşması: Anne ve babanın çocuğun velayetinin değiştirilmesi konusunda karşılıklı rızaya dayalı olarak tam bir mutabakata varması gerekir.
- Çocuğun Üstün Yararı: Mahkeme her durumda çocuğun psikolojik, sosyal ve fiziksel yararını esas alır. Ebeveynlerin isteği tek başına yeterli değildir.
- Tarafların Serbest İradesi: Mahkeme tarafların protokolü baskı altında kalmadan ve özgür iradeleriyle imzaladığından emin olmalıdır.
- Anlaşmalı Velayet Değişikliği Protokolü Hazırlanması: Taraflar anlaşmalarını yazılı bir protokolle kayıt altına almalıdır. Bu protokolde çocuğun kimde kalacağı, eğitim, sağlık ve kişisel gelişimine dair tüm düzenlemeler yer almalıdır.
- Belgelerin Eksiksiz Sunulması: Mahkemeye yapılacak başvuruda velayet değişikliği protokolü ile birlikte gerekli kimlik, kayıt ve destekleyici belgelerin eksiksiz olarak dosyaya eklenmesi gerekir.
- Çocuğun Görüşü: Hakim, çocuğun yaşını ve olgunluk seviyesini uygun bulursa onun görüşünü de dikkate alabilir.
- Hakimin Onayı: Hakim ebeveynlerin protokolünü inceleyerek çocuğun menfaatine uygun bulursa anlaşmalı velayet değişikliğini onaylar.
“Boşanma Davasında Ortak Velayet Nedir?” başlığıyla ele aldığımız içeriğimiz de ilginizi çekebilir: https://armagand.av.tr/bosanma-davasinda-ortak-velayet-nedir/
Anlaşmalı Velayet Değişikliği Davası İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
Anlaşmalı velayet değişikliği davasında mahkemeye sunulacak belgeler sürecin doğru ve hızlı ilerlemesi için büyük önem taşır.
Dava dilekçesiyle birlikte aşağıdaki evraklar eksiksiz şekilde hazırlanmalıdır:
- Anlaşmalı velayet değişikliği protokolü: Tarafların imzaladığı, çocuğun kimde kalacağı ve bakım düzenini belirten yazılı anlaşma.
- Nüfus kayıt örneği: Hem ebeveynlerin hem de çocuğun kimlik bilgilerini gösteren güncel kayıt belgesi.
- Mevcut velayet kararına ilişkin mahkeme kararı: Daha önce verilmiş velayet hükmünü gösteren karar örneği.
- Kimlik fotokopileri: Anne, baba ve çocuğa ait kimlik fotokopileri.
- Gerekirse sosyal inceleme veya psikolog raporu: Hakimin değerlendirmesi için çocuğun yaşam koşullarını gösteren belge.
- Adres ve iletişim bilgileri: Mahkeme tebligatlarının yapılabilmesi için güncel iletişim bilgileri.
Bu belgeler tam ve doğru şekilde sunulduğunda mahkeme bu talebi kısa sürede inceleyip karar verebilir.
Velayet Değişikliği Davasında Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Velayet değişikliği davasında yetkili mahkeme çocuğun yerleşim yeri Aile Mahkemesi’dir.
Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise dava Asliye Hukuk Mahkemesi’nin aile mahkemesi sıfatıyla görülür.
Bu düzenleme davanın çocuğun yaşadığı yerde görülmesini sağlayarak sürecin hızlanmasını ve çocuğun yaşam koşullarının daha doğru değerlendirilmesini amaçlar.
Medeni Kanuna Göre Velayetin Değiştirilmesi Davası Nasıl İlerler?
Anlaşmalı velayet değişikliği davası, Türk Medeni Kanunu’nun çocuğun üstün yararını esas alan hükümleri doğrultusunda yürütülür.
Bu süreç tarafların uzlaşmasını resmi bir karara dönüştürmek ve velayet düzenini çocuğun ihtiyaçlarına uygun hale getirmek amacıyla aşağıdaki gibi ilerler:
- Anlaşmanın Sağlanması: Ebeveynler, çocuğun kimde kalacağı, kişisel ilişki düzeni ve bakım sorumlulukları konusunda uzlaşır. Bu uzlaşma yazılı bir velayet değişikliği protokolü ile kayıt altına alınır.
- Belgelerin Hazırlanması: Protokolle birlikte kimlik fotokopileri, nüfus kayıt örneği, mevcut velayet kararına ilişkin belge ve gerekirse sosyal inceleme raporu hazırlanır.
- Dava Dilekçesinin Yazılması: Taraflardan biri veya her ikisi bu belgeleri ekleyerek çocuğun yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi’ne hitaben bir anlaşmalı velayet değişikliği dava dilekçesi hazırlar.
- Mahkemeye Başvuru: Dilekçe ve belgeler mahkemeye sunulur. Dosya kayda alınır ve duruşma günü belirlenir.
- Hakimin İncelemesi: Hakim, protokolü ve tarafların beyanlarını değerlendirir. Gerekirse çocuğun görüşünü alır.
- Karar Aşaması: Protokol çocuğun menfaatine uygunsa mahkeme velayet değişikliğini onaylar. Karar kesinleştiğinde velayet diğer ebeveyne geçer.
Anlaşmalı Velayet Değişikliği Ne Kadar Sürer?
Anlaşmalı velayet değişikliği davaları çekişmeli davalara kıyasla çok daha kısa sürede sonuçlanır.
Genellikle belgelerin eksiksiz sunulması ve mahkemenin iş yoğunluğuna bağlı olarak süreç birkaç hafta ila birkaç ay arasında tamamlanır. Ebeveynler duruşmaya birlikte katılıp tüm şartlarda mutabık kalmışsa dava çoğu zaman tek celsede sonuçlanır.
Ancak eksik belge, yoğun mahkeme takvimi veya sosyal inceleme raporu talebi gibi durumlar süreci uzatabilir.
Velayetin Anlaşmalı Değiştirilmesi ve Kaldırılması Arasındaki Fark Nedir?
Velayetin anlaşmalı olarak değiştirilmesi ile tamamen kaldırılması arasındaki farklar, sürecin niteliği ve sonuçları bakımından oldukça önemlidir.
Tabloda bu iki uygulama detaylı şekilde karşılaştırılmaktadır:
| Kriter | Anlaşmalı Velayet Değişikliği | Velayetin Kaldırılması |
| Tanım | Ebeveynlerin karşılıklı anlaşarak çocuğun velayetini birinden diğerine devretmesi sürecidir. | Ebeveynin çocuğa bakma veya koruma yükümlülüğünü ihmal etmesi halinde mahkeme kararıyla velayet hakkının tamamen sona erdirilmesidir. |
| Dayanak | Tarafların uzlaşması ve mahkemenin onayıyla gerçekleşir. | Çocuğun güvenliği, sağlığı veya gelişimi ciddi biçimde tehlikedeyse mahkeme tarafından uygulanır. |
| Karar Verme Şekli | Aile Mahkemesi ebeveynlerin sunduğu protokolü çocuğun yararına uygun bulursa onaylar. | Aile Mahkemesi sunulan deliller, raporlar ve incelemeler sonucunda tek taraflı olarak karar verir. |
| Velayet Hakkının Durumu | Velayet hakkı taraflardan birinde kalır. Sadece hangi ebeveynin kullanacağı değişir. | Ebeveynin velayet hakkı tamamen kaldırılır. Çocuk için vasi atanabilir veya devlet korumasına alınabilir. |
| Sebep | Çocuğun yaşam koşullarını iyileştirmek veya ebeveynler arasındaki dengeyi çocuğun yararına düzenlemek. | Ebeveynin ilgisizliği, kötü muamele, bağımlılık, cezaevi durumu veya ihmal gibi nedenlerle çocuğun korunmasını sağlamak. |
| Tarafların İradesi | Ebeveynlerin özgür ve karşılıklı iradesine dayanır. | Mahkemenin resen veya diğer tarafın talebiyle başlattığı zorunlu bir işlemdir. |
| Hukuki Sonuç | Velayet diğer ebeveyne geçer ve mahkeme onayıyla kesinleşir. | Ebeveynin velayet hakkı tamamen ortadan kalkar ve yeni yasal düzenleme yapılır. |
| Hukuki Amaç | Çocuğun refahını koruyarak ebeveynler arasında adil bir düzen sağlamak. | Çocuğu tehlikeli, sağlıksız veya ihmal edici ortamlardan korumak. |
Sıkça Sorulan Sorular
Anlaşmalı velayet değişikliği süreciyle ilgili ebeveynler arasında merak edilen diğer soruları yanıtladık.
Anlaşmalı velayet değişikliği nedir?
Anlaşmalı velayet değişikliği, anne ve babanın çocuğun velayetini karşılıklı rızayla değiştirmesi ve bu anlaşmanın mahkemece onaylanmasıdır.
Taraflar velayeti kimin üstleneceğini yazılı bir protokolle belirler ve mahkemeye sunar. Hakim anlaşmayı çocuğun üstün yararına uygun bulursa velayet değişikliğine karar verir.
Yeniden evlenme nedeniyle velayet değiştirilebilir mi?
Evet, yeniden evlenme durumu velayet değişikliği için gerekçe olabilir.
Ancak mahkeme sadece evlilik durumuna değil, yeni yaşam düzeninin çocuğun menfaatine etkisine de bakar. Eğer mevcut düzen çocuğun psikolojik veya fiziksel gelişimini olumsuz etkiliyorsa velayet değiştirilebilir.
Velayet sahibi velayetin değiştirilmesini isteyebilir mi?
Evet, mevcut velayet sahibi de velayetin değiştirilmesini talep edebilir.
Bu durumda kişi çocuğun yararına daha uygun bir düzen kurulması gerektiğini delillerle ispatlamalıdır. Mahkeme ise çocuğun gelişimini ve mevcut koşulları değerlendirerek karar verir.
Velayetin değiştirilmesi davası kimler tarafından açılabilir?
Anlaşmalı velayet değişikliği davası çocuğun anne veya babası tarafından açılabilir.
Ayrıca bazı durumlarda savcılık veya sosyal hizmet birimleri de çocuğun güvenliği tehlikedeyse dava açabilir. Mahkeme süreci her durumda çocuğun üstün yararı esas alınarak yürütülür.
Anlaşmalı velayetin değiştirilmesi davası basit yargılama mı?
Hayır, velayet davaları genellikle basit yargılama kapsamına girmez.
Ancak taraflar arasında tam bir uzlaşma varsa süreç kısa sürede tamamlanabilir. Mahkeme protokolün çocuğun menfaatine uygun olduğunu belirlediğinde hızlı bir şekilde karar verebilir.
Anlaşmalı velayet değiştirme davası kaç celse sürer?
Anlaşmalı velayet davası çoğu zaman tek celsede sonuçlanır. Belgelerin eksiksiz sunulması ve tarafların anlaşmada net olması süreci hızlandırır.
Ancak mahkemenin yoğunluğu veya ek inceleme talepleri olursa ikinci bir duruşma gerekebilir.
Anlaşmalı velayet değişikliği için avukat tutmak zorunlu mu?
Hayır, anlaşmalı velayet değişikliği için ya da başka bir dava için avukat tutmak zorunlu değildir ancak tavsiye edilir.
Aile hukuku süreçleri hassas olduğundan bir avukatın rehberliği hem belgelerin doğru hazırlanmasını hem de sürecin kısa sürede sonuçlanmasını sağlar.
Özellikle çocukla ilgili konularda profesyonel destek alınması olası hataları önler.
