Boşanma sürecinde eşlerin maddi durumlarının tespit edilmesi, mal paylaşımının adil biçimde yapılabilmesi ve tarafların ekonomik haklarının korunması adına boşanmada banka hesabı incelemesi kritik bir önem taşımaktadır.
Türk hukuk sisteminde boşanma davalarında mali konular incelenirken edinilmiş mallara katılma rejimi dikkate alınır. Bu kapsamda hangi varlıkların kişisel mal, hangilerinin paylaşıma tabi edinilmiş mal olduğu belirlenir. Şahsi banka hesapları da bu incelemede önemli rol oynar ve hesaplardaki paraların niteliği ayrıntılı olarak değerlendirilir.
Bu yazıda boşanma davalarında banka hesaplarının nasıl incelendiğini, hangi durumlarda hesap hareketlerinin araştırılabileceğini, geriye dönük inceleme süresini ve bankadaki paraların paylaşımına ilişkin hukuki süreci detaylarıyla ele aldık.
Kişisel Mal ile Edinilmiş Mal Ayrımı
Boşanma sürecinde mal paylaşımı, çiftler arasında en çok anlaşmazlığa neden olan konulardan biridir. Bu noktada kişisel mal ile edinilmiş mal ayrımı büyük önem taşır.
Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik birliği süresince edinilen mallar “edinilmiş mal” sayılırken, bazı varlıklar “kişisel mal” olarak değerlendirilir ve paylaşıma tabi tutulmaz.
Tabloda kişisel ve edinilmiş malların kapsamı karşılaştırmalı olarak sunulmaktadır:
| Kriter | Edinilmiş Mal | Kişisel Mal |
| Tanım | Evlilik süresince ortak emekle kazanılan mallar | Eşlerden birine ait, kişisel olarak edinilen varlıklar |
| Örnekler | Maaş, prim, kıdem tazminatı, kira geliri, araç | Miras, bağış, evlilik öncesi taşınmaz, manevi tazminat |
| Paylaşım Durumu | Boşanmada yarı yarıya paylaşılır. | Paylaşıma dahil edilmez. |
| Hukuki Dayanak | TMK m. 219 | TMK m. 220 |
| Değer Artışı Payı | Mal rejimi sona erdiğinde hesaplanır ve paylaşılır. | Kişisel mala değer artışı katkı varsa, katkı oranında tazmin edilir. |
| İspat Yükümlülüğü | Edinilmiş mal olduğu varsayılır (istisnalar dışında). | Kişisel mal olduğunu iddia eden eş ispatla yükümlüdür. |
Boşanma Davasında Banka Hesapları İncelenir Mi?
Evet, boşanma davasında banka hesapları, taraflardan birinin talebi ve mahkemenin kararı ile incelenebilir.
Bu inceleme özellikle mal paylaşımı, nafaka talepleri veya eşlerin ekonomik durumlarının tespiti gerektiğinde önem kazanır. Mahkeme, tarafların ekonomik durumlarını doğru şekilde değerlendirmek ve adil bir karara varmak için boşanmada eşlerin banka hesaplarının araştırılmasını talep edebilir.
Türkiye’de banka kayıtları kişisel veri kapsamında gizli tutulmakta olup yalnızca mahkeme kararı ile bu hesaplar incelenebilmektedir. İnceleme sürecinde hesap bakiyeleri, para giriş-çıkış hareketleri, transfer edilen miktarlar ve alıcı bilgileri gibi detaylar ele alınır.
Hangi Durumlarda Banka Hesaplarının İncelenmesi Gündeme Gelir?
Banka hesaplarının incelenmesi genellikle aşağıdaki durumlarda gündeme gelmektedir:
- Mal Rejimi Davaları (Mal Paylaşımı): Boşanma davasında mal paylaşımı söz konusu olduğunda veya taraflardan biri diğerinin mal varlığını gizlediğini iddia ettiğinde, mahkeme banka hesaplarının incelenmesini talep edebilir. Bu inceleme gizli hesapların veya yüklü miktarda para transferlerinin tespitinde önemlidir.
- Nafaka Talepleri: Nafaka miktarı belirlenirken, nafaka ödeyecek kişinin gerçek ekonomik durumunun tespiti için eşlerin banka hesapları incelenebilir. Hesap hareketleri kişinin gelir düzeyini belirlemekte önemli bir delil teşkil eder.
- Maddi Tazminat Talepleri: Eğer taraflardan biri maddi tazminat talebinde bulunuyorsa tazminat ödeyecek tarafın ekonomik gücünün doğru şekilde belirlenmesi gerekebilir. Bu durumda boşanma davası hesap hareketleri önemli bir veri kaynağı olarak kullanılır.
- Mal Kaçırma İddiaları: Taraflardan biri, diğerinin boşanma davası sırasında veya öncesinde mal kaçırdığını, paralarını üçüncü kişilere aktardığını veya sakladığını iddia ediyorsa mahkeme bu iddiaları araştırmak için banka hesaplarını inceleyebilir.
Boşanma Banka Hesapları Kaç Yıl Geriye İncelenebilir?
Boşanma davalarında banka hesaplarının geriye dönük inceleme süresi mal rejimine ve davanın özelliklerine göre değişebilmektedir.
Türkiye’de uygulanan temel kriterler şunlardır:
- Yasal Saklama Süresi: Bankalar, Mali Suçlar Araştırma Kurulu (MASAK) ve Vergi Usul Kanunu gereği hesap hareketlerini 10 yıl boyunca saklamakla yükümlüdür. Bu nedenle mahkemeler gerekli gördükleri durumlarda banka hesaplarını 10 yıla kadar geriye dönük inceleyebilir.
- Mal Rejimine Göre İnceleme: 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren Türkiye’de edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Bu tarihten sonra edinilen mallar ortak kabul edildiğinden evlilik süresince elde edilen gelirlere dair banka hesapları özellikle inceleme kapsamına alınabilir.
- Mal Kaçırma Şüphesi: Boşanma sürecinde bazı eşlerin mal kaçırma amacıyla hesaplarından para çektiği, başka hesaplara aktardığı veya farklı yatırımlara yönlendirdiği durumlar olabilir. Mahkemeler bu şüpheleri araştırmak için banka hesap hareketlerini detaylı inceleyebilir ve gerekirse 10 yıla kadar geriye dönük hesap dökümü talep edebilir.
Boşanma Davasında Banka Hesaplarına Nasıl Ulaşılır? (Nasıl İncelenir?)
Boşanma davasında banka hesaplarına ulaşmanın ve incelemenin belirli bir prosedürü vardır:
- Mahkeme Kararı: Banka hesaplarının incelenebilmesi için, taraflardan birinin talepte bulunması ve mahkemenin bu talebi uygun görmesi gerekir. Doğrudan bankalara başvurmak yerine mahkeme aracılığıyla talepte bulunulmalıdır.
- Bankalardan Bilgi Talebi: Mahkeme, tarafların adlarına kayıtlı banka hesaplarının dökümlerini ve hareketlerini ilgili bankalardan resmi yazı ile talep eder. Bu bilgiler yargılama sürecinde delil olarak kullanılır.
- Şüpheli İşlemlerin Tespiti: Gerekli durumlarda, şüpheli işlemleri tespit etmek için Mali Suçlar Araştırma Kurulu (MASAK) gibi kurumlarla işbirliği yapılabilir.
- İncelenen Bilgiler: İnceleme kapsamında hesap bakiyeleri, son yıllardaki para giriş-çıkış hareketleri, transfer edilen miktarlar, alıcı bilgileri ve varsa yurt dışındaki hesaplar ve yatırımlar ele alınır.
Boşanmada Bankadaki Para Paylaşımı Nasıl Olur?
Boşanmada bankadaki paraların paylaşımı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen mal rejimlerine göre belirlenir. Buna göre:
- Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: 1 Ocak 2002 tarihinden sonra aksi kararlaştırılmadıkça yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Bu rejimde, evlilik süresince elde edilen mallar ve birikimler (edinilmiş mallar) tasfiye sırasında eşit olarak paylaşılır.
- Kişisel Mal – Edinilmiş Mal Ayrımı: Evlilik öncesi birikimler kişisel mal sayılır ve paylaşıma tabi değildir. Evlilik süresince yapılan birikimler ise edinilmiş mal sayılır ve paylaşılır.
- Mal Ayrılığı Rejimi: Eğer eşler evlilik sözleşmesi ile mal ayrılığı rejimini seçmişse, her iki taraf da kendi kazandıklarından sorumludur ve bankadaki paralar da kişisel mal olarak değerlendirilir.
Bankadaki Para Boşanma Davası Açılmasından Önce Çekilirse Ne Olur?
Boşanma sürecinde veya öncesinde bankadaki para çekilirse bu durum mal kaçırma şüphesi doğurabilir ve bazı hukuki sonuçlar ortaya çıkar:
- Mal Kaçırma İddiası: Eşlerden biri, diğerinin boşanma davası sırasında veya öncesinde hesaplarından para çektiğini iddia ederse mahkeme bu durumu araştırabilir. Mahkeme, paranın eşin hakkını ihlal edecek şekilde kaçırıldığını tespit ederse, tasfiye sürecinde bu paranın hesaba katılmasına karar verebilir.
- Geriye Dönük İnceleme: Mahkeme şüpheli bulunan işlemleri tespit etmek için banka hesaplarını geriye dönük olarak inceleyebilir ve paranın nereye aktarıldığını araştırabilir.
- Mal Paylaşımına Etkisi: Boşanma davası açılmadan önce bankadan çekilen paralar, mal paylaşımı davası sırasında tespit edilirse ve edinilmiş mal kapsamında değerlendirilirse diğer eş bu paradan hak talep edebilir.
- Hukuki Sonuçlar: Kötü niyetle (mal kaçırma amacıyla) yapılan para çekme işlemleri mahkeme tarafından tespit edilirse bu durum dava sürecini uzatabilir, itibar kaybına yol açabilir ve hatta haksız zenginleşme nedeniyle yasal yaptırımlarla karşılaşılabilir.
- Para bir eş tarafından harcanmışsa, boşanma sırasında harcanma amacı incelenebilir. Örneğin, ortak giderler için harcandıysa talep edilmesi zor olabilir, ancak kişisel harcamalara yönlendirildiyse talep edilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Boşanma davalarında kişisel banka hesaplarıyla ilgili en çok merak edilen soruları sizin için yanıtladık.
Banka hesabı kişisel mal mıdır?
Hayır, banka hesabı otomatik olarak kişisel mal sayılmaz. Hesaptaki paranın kişisel mal mı edinilmiş mal mı olduğu paranın kaynağına ve elde edilme zamanına bağlıdır.
Evlilik öncesi birikimler veya miras, bağış gibi kişisel mal kaynağından gelen paralar kişisel mal sayılırken evlilik süresince kazanılan gelirlerden elde edilen birikimler edinilmiş mal kapsamında değerlendirilir.
Kişisel banka hesabı edinilmiş mal mıdır?
Hayır, hesabın sadece bir kişinin adına olması onu otomatik olarak edinilmiş mal yapmaz.
Hesabın kişisel olması (yalnızca bir eşin adına olması) içindeki paranın edinilmiş mal sayılmayacağı anlamına gelmez. Önemli olan paranın kaynağıdır. Evlilik süresince elde edilen gelirlerden biriktirilen paralar hesap kimin adına olursa olsun edinilmiş mal sayılır ve boşanma durumunda paylaşıma tabidir.
Boşanma davasında banka hesabındaki para istenebilir mi?
Evet, boşanma davasında eşlerden biri diğerinin banka hesaplarındaki paradan hak talep edebilir.
Özellikle evlilik süresince elde edilen ve edinilmiş mal kapsamına giren paralar için bu talep geçerlidir. Mahkeme talep üzerine banka hesaplarını inceleyerek hangi paraların paylaşıma tabi olduğunu belirler.
Kişisel banka hesabındaki parayı eşimle paylaşmak zorunda mıyım?
Hayır, kişisel mal kapsamındaki paraların paylaşılması zorunlu değildir.
Evlilik öncesi birikimler, miras veya bağış yoluyla elde edilen ve kişisel mal kapsamında değerlendirilen paralar paylaşıma tabi tutulmaz. Mal ayrılığı rejiminin seçilmiş olması durumunda ise her eş tarafından kendi kazanılanlardan sorumlu olunur.
Boşanmada hesaplara bloke konur mu?
Evet, boşanma davası sırasında eşin banka hesabına tedbir (bloke) konabilir.
Taraflardan birinin talebi ve mahkemenin uygun görmesi halinde, mal kaçırılmasını önlemek amacıyla hesaplara tedbir konabilir. Bu tedbir, dava sonuçlanana kadar hesaplardan büyük miktarda para çekilmesini engelleyebilir. Ancak her durumda tedbir kararı mahkeme tarafından verilir.
Boşanmada avukatlar banka kayıtlarını görebilir mi?
Hayır, avukatlar doğrudan bankalara başvurarak müvekkillerinin eşlerinin banka kayıtlarını göremezler.
Ancak dava sürecinde mahkeme kararıyla bankalara yazılan müzekkereler sonucunda gelen banka hesap dökümlerini görebilirler. Banka hesaplarının incelenmesi ancak mahkeme kararı ile gerçekleşir ve avukatlar bu şekilde elde edilen bilgilere dava dosyası kapsamında erişebilirler.
Boşanma davasında borçlar ortak mı?
Hayır, boşanma davasında borçlar her zaman ortak değildir. Yalnızca edinilmiş mallarla ilgili olan borçlar ortak sayılır.
Eşlerden biri kendi adına ve kişisel ihtiyaçları için borçlandıysa bu borç sadece o kişiyi bağlar. Ancak örneğin ev kredisi ya da ortak yaşamı sürdürmek için alınan ihtiyaç kredileri gibi borçlar, eşlerin her ikisini de ilgilendirir.
Boşanma davası devam ederken kredi çekilir mi?
Evet, boşanma davası devam ederken kredi çekilebilir; ancak bu kredi kişisel borç olarak kabul edilir.
Bu dönemde alınan krediler genellikle ortak borç sayılmaz ve sadece krediyi çeken eş sorumlu olur. Bankalar, kredi verirken eşin rızasını aramaz; ancak boşanma sonrası mal paylaşımında bu krediye dair detaylar gündeme gelebilir.
Kredi ortak yaşamı sürdürmek amacıyla kullanıldıysa istisnai durumlar oluşabilir .
