Evet, savcıya verilen ifade değiştirilebilir.
Türk ceza hukuku sisteminde kişi karakolda veya daha ileriki aşamalarda verdiği ifadesini dava sonuçlanıncaya kadar değiştirebilir. Ancak bu süreçte dikkat edilmesi gereken önemli hukuki kurallar ve sonuçlar bulunmaktadır.
İfade değiştirme hakkı, adil yargılanma hakkının bir parçası olmakla birlikte mahkemenin değiştirilen ifadeye ne ölçüde itibar edeceği ve dosyadaki somut delillerin durumu gibi faktörler sürecin seyrini belirleyici role sahiptir.
Savcıya İfade Verdikten Sonra Ne Olur?
Savcıya ifade verdikten sonra ifade tutanağı dosya içerisine alınır ve soruşturma süreci devam eder.
İfade alındıktan sonra kişinin gözaltına alınmayarak serbest bırakılması halinde Cumhuriyet savcılığınca iddianame düzenlenir. Mahkeme tarafından bu iddianamenin kabul edilmesiyle ise mahkeme süreci başlar. Türkiye’de ortalama altı ay gibi bir sürede ilk duruşma yapılmaktadır.
Kişinin verdiği ifadeler, söz konusu muhakeme sürecinin yönünü belirlemekte ve çerçevesini oluşturmaktadır. Bu nedenle ifade verme süreci oldukça kritik öneme sahiptir. İfade tutanağında yer alan beyanlar, davanın ilerleyen aşamalarında kişiyi bağlayacağından bu beyanların dikkatli bir şekilde verilmesi gerekir.
Şüpheli veya sanık sıfatıyla ifade verirken kişi; susma hakkı, kendisine isnat edilen suçu öğrenme hakkı, müdafi talep etme ve seçme hakkı, yakınlarına haber verilmesi hakkı, lehine olan delillerin toplanmasını isteme hakkı gibi yasanın kendisine tanıdığı haklara sahiptir.
İfade Değiştirme Nasıl Yapılır?
İfade değiştirme süreci şu adımlarla gerçekleştirilir:
- Mahkeme huzurunda beyan etme: Kişi, mahkeme önünde yeni ifadesini veya değişikliklerini açıkça beyan etmelidir.
- Değişiklik gerekçesini açıklama: Önceki ifadedeki eksiklik, yanlışlık veya hata olduğu belirtilmeli ve gerekçeleri sunulmalıdır.
- Yeni beyanlarını detaylandırma: Değiştirmek istenilen hususlar net ve açık bir şekilde ifade edilmelidir.
- Avukat desteği alma: Hukuki sonuçları değerlendirmek ve en uygun stratejiyi belirlemek için profesyonel destek alınmalıdır.
- Dosyadaki delillerle uyumunu kontrol etme: Yeni ifadenin objektif delillerle çelişip çelişmediği değerlendirilmelidir.
- Tutarlılığı koruma: Değiştirilen ifadenin mantıklı ve inandırıcı olmasına dikkat edilmelidir.
- Zamanlamayı doğru belirleme: İfade değiştirme işlemi dava sonuçlanmadan önce yapılmalıdır.
- Sonuçları öngörme: Mahkemenin değiştirilen ifadeye vereceği değer hesaba katılmalıdır.
Savcıya İfade Verirken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Savcıya ifade verirken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, kullanılan her kelime ve davranışın muhakeme sürecinin seyrini etkileyebilecek olmasıdır.
İfade verme süreci çok önemsenmemekle birlikte kişinin ifadesinde beyan ettiği hususların davanın ilerleyen aşamasında bağlayıcı olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle savcıya ifade verirken dikkat edilmesi gerekenleri bilmek büyük önem taşır:
- Susma hakkını kullanma: Kişi istediği soruda susma hakkını kullanabilir ve bu durum aleyhine sonuç doğurmaz.
- Müdafi hakkından yararlanma: Soruşturma ve kovuşturmanın her aşamasında avukat yardımından faydalanabilir.
- Baro avukatı talep etme: Müdafi seçebilecek durumda olmadığında, istemi halinde baro tarafından avukat görevlendirilir.
- Tutanağı dikkatle okuma: İfade tutanağını imzalamadan önce tüm içeriği kontrol eder ve hatalı kısımları düzelttir.
- İmzalama zorunluluğu olmadığını bilme: Tutanak çarpıtılmışsa imza atmama hakkı bulunur.
- Kendisine isnat edilen suçu öğrenme: Suç konusunu tam olarak anlamadan ifade vermemelidir.
- Lehine delil toplama talebinde bulunma: Şüpheden kurtulmak için somut delillerin toplanmasını isteyebilir.
- Her kelimeye dikkat etme: Kullanılan her kelime ve davranış muhakeme sürecini etkileyebilir.
- Yakınlarına haber verilmesini isteme: Yakalama durumunda yakınlarına bilgi verilmesini talep edebilir.
- Avukatla ifade verme: Mümkün olduğunca avukat eşliğinde ifade vermek en güvenli yoldur.
- Evet-hayır sorularına cevap vermeme hakkı: Bu tür sorulara cevap verme zorunluluğu bulunmaz.
- Herkes kimlik bilgilerini yetkililere açıklamak ve ispat (kimlikle) etmek zorundadır.
Mahkemede İfade Değiştirmek Suç Mu?
Hayır, mahkemede ifade değiştirmek tek başına suç değildir.
Kişi mahkemedeki ifadesini değiştirebilir ve bu olağan koşullarda bir suç teşkil etmez. Örneğin, karakolda verdiği ifadesinde eksiklik veya yanlışlıklar olduğunu düşünen kişi ifadesini değiştirebilir veya daha önceden atılı suçlamayı kabul etmesine rağmen ilerleyen süreçte tüm suçlamaları reddedebilir.
Ancak belirli durumlarda ifade değiştirme suç oluşturabilir. İfade değiştirmenin suç oluşturabileceği durumlar şunlardır:
- Dürüstlük kuralına aykırılık: Açıkça dürüstlük kuralına aykırı şekilde beyanda bulunma.
- Kasıtlı soruşturma başlatma: Bir kimsenin hakkında soruşturma veya kovuşturma başlatılmasına sebebiyet vermek amacıyla beyanda bulunma.
- Gerçek dışı ithamlar: Gerçeği bilmesine rağmen bir kimse hakkında gerçek dışı ithamlarda bulunma.
- Savunma dokunulmazlığını aşma: İddia ve savunma dokunulmazlığı hakkını aşarak hukuka aykırı davranışta bulunma.
Sanık İfade Değiştirme Cezası Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nda ifade değiştirme tek başına suç olarak düzenlenmemiştir. Ancak ifade değiştirme işleminin yapılış şekli ve amacına göre farklı suçların oluşması mümkündür.
Eğer sanık, kasıtlı olarak gerçeğe aykırı beyanlarda bulunmuş ve bu beyanlar başka kişiler hakkında soruşturma veya kovuşturma başlatılmasına neden olmuşsa, iftira suçu kapsamında değerlendirilebilir.
- Resmi belgeyi düzenleyen kişiyi yalan beyanla aldatmak (TCK m.206): Bir resmi belgeyi düzenleyen kamu görevlisine yalan beyanda bulunarak belgenin gerçeğe aykırı düzenlenmesini sağlamak, 6 aydan 2 yıla kadar hapisle cezalandırılır.
- Yargı görevi yapanı yanıltma (TCK m.276): Eğer kişi, mahkemeyi veya savcıyı kasten yanıltmaya çalışırsa, bu da ayrı bir suçtur.
- Yalancı tanıklık (TCK m.272): Eğer kişi tanık sıfatıyla ifade verir ve yemin etmişse, bu durumda “yalancı tanıklık” suçu oluşur. 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası vardır. Yalancı tanıklık sonucu kişi haksız yere mahkûm olmuşsa, ceza 10 yıla kadar çıkabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
İfade değiştirme konusunda vatandaşların en çok merak ettiği sorular ve cevapları aşağıda yer almaktadır.
İfade verme ve sorgu nedir?
İfade verme, şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesi anlamına gelir.
Sorgu ise şüpheli veya sanığın hakim veya mahkeme tarafından soruşturma veya kovuşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini ifade eder.
Bu anlamda ifade ve sorgu arasındaki fark, yetkili makamlarla ilgilidir. Bu ayrım dışında ifade ile sorgu sırasında yapılan işlem ve eylemler aynıdır.
Mahkemede verilen ifade değiştirilebilir mi?
Evet, mahkemede verilen ifade değiştirilebilir.
Kişi mahkemede daha önce verdiği ifadesini değiştirebilir ve bu normal şartlarda suç teşkil etmez. Karakolda verdiği ifadesinde eksiklik veya yanlışlıklar olduğunu düşünen kişi ifadesini mahkemede düzeltebilir.
Ancak mahkemenin bu değişikliğe ne ölçüde itibar edeceği ve dosyadaki delillerin durumu önemli faktörlerdir.
Karakolda verilen ifade değiştirilebilir mi?
Evet, karakolda verilen ifade değiştirilebilir.
Kişi karakolda veya daha ileriki aşamalarda verdiği ifadesini dava sonuçlanıncaya kadar değiştirebilir. Burada önemli olan konu, kişinin değiştirdiği ifadesine mahkemece ne kadar itibar edileceğidir.
Savcı tarafından 2 kez ifadeye çağrılmak mümkün mü?
Evet, savcı tarafından aynı olayla ilgili olarak yeniden ifade alma mümkündür.
Şüphelinin aynı olayla ilgili olarak yeniden ifadesinin alınması ihtiyacı ortaya çıktığında (yeni deliller çıkması veya ifadede belirsizlikler bulunması gibi) savcı tekrar ifade alabilir.
Savcıya ifade vermek sabıkaya işlenir mi?
Hayır, savcıya ifade vermek tek başına sabıkaya işlenmez.
Kişinin bir soruşturma veya kovuşturma kapsamında ifade verdiği gerekçesiyle bu durumun adli sicil kaydına işlenmesi söz konusu değildir.
Adli sicil kaydına sadece kesinleşmiş mahkumiyet kararları ve güvenlik tedbirleri kaydedilir. Dolayısıyla kişinin adliyede veya karakolda ifade vermesi tek başına adli sicile işlenmesini sağlamaz.
Savcıya dava açılabilir mi?
Evet, ancak sadece belirli şartlar altında savcıya dava açılabilir.
Savcının görevini kötüye kullanması, yetkilerini aşması veya hukuka aykırı davranışlarda bulunması halinde tazminat davası açılabilir. Bu durumlar çok sınırlı ve özel şartlarda geçerlidir.
Savcının verdiği kararlar nedeniyle doğrudan dava açmak ise mümkün değildir.
